Weg die voor ons ligt ~ Bill Gates

Twintig jaar oud is The Road Ahead zo meteen. En wat mij betrof, kon dit boek daarmee eindelijk worden gelezen.

Weinig is zo prettig als te lezen over toekomstverwachtingen die nooit zijn uitgekomen.

En dan viel De weg die voor ons ligt nog niets eens tegen. Het boek weet zelfs al dat door alle miniaturisatie van technologie wij apparatuur gaan krijgen die ons hele leven vastlegt. Gates meldt dan te gruwen van dit idee — terwijl zijn onderneming later toch aardig heeft meegeholpen om van elke laptop een tapmicrofoon en een bewakingscamera te maken voor de Amerikaanse geheime diensten.

Hoogstens is veel van de in dit boek gebruikte terminologie tegenwoordig anders. Wij hebben het niet meer over informatiesnelweg. Dat soort metaforen zijn ook niet meer nodig omdat bijna iedereen nu internet gebruikt; anders dan toen dit boek uitkwam.

Ook hebben de ghostwriters van Bill Gates te zeer hun best gedaan om van hem een vreselijk sympathieke man te maken, met een prachtig bedrijf, die beide het beste met de wereld voor hebben. Terwijl dat Microsoft van Gates zo groot was dat het in de echte wereld alle machtmisbruik heeft kunnen vertonen van een monopolist die bijna overal mee wegkwam.

Niet dat ik enig ander groot softwarebedrijf wel zou bewonderen — alle software is troep. En de makers weten dat. Alleen draaien zij dit gegeven altijd zo dat iedereen toch van hun producten gebruik blijft maken. Vendor lock-in is een endemische ziekte in de ICT. Ook al omdat de meeste klanten niet eens beseffen hoezeer ze worden opgelicht.

Want altijd blijft er de belofte staan dat de nieuwste versie van hun waren toch echt iets brengt dat je niet missen mag. Wat iedereen dan ook nog gelooft vreemd genoeg.

Gates, en zijn schrijvers, zagen de toekomst van internet overigens wonderbaarlijk goed voor zich. In The Road Ahead is hierover hoogstens aan te merken dat het boek wel erg in detail ingaat op technologieën die midden jaren negentig courant waren. Niemand belt meer in met ISDN om internettoegang te krijgen. Dus is nu alleen nog interessant hoe duur het daardoor was indertijd om een teleconferentie te organiseren, met beeld daarbij.

Deze uitgave roept alleen ook vragen op. Als Bill Gates al zo goed zag dat het bijvoorbeeld onzinnig zou worden om muziek op CD of LP te willen hebben, omdat alles toch online kwam te staan. Waarom is Microsoft dan nooit de meest succesvolle muziekdienst geworden op internet? Vanwege de dictatoriale gewoonten van Microsoft om enkel met eigen en dus gesloten standaarden te willen werken? Terwijl de fabrikanten van digitale muziekspelers liever een meer open formaat gebruikten, dat niet aan éen leverancier gebonden was, zoals MP3?

Twintig jaar na de uitgave van The Road Ahead is bovendien duidelijk dat Microsoft hetzelfde lot aan de zijlijn dreigt als zoveel andere oude computer- en softwarebedrijven in het boek. De onderneming heeft net even gemist dat iedereen ineens massaal slimme telefoons zou willen. Dus moest Microsoft het inmiddels ook al zo kreupele Nokia opkopen om zich toch nog een positie te verwerven op de mobiele markt. Daar is het alleen een marginale factor.

Gates had grote verwachtingen indertijd van de zakcomputer — waarmee hij een apparaat bedoelde dat opvallend op de tegenwoordige smartphone lijkt. Alleen heeft dat apparaat van hem bijvoorbeeld geen camera. Noch kan de gebruiker er mee bellen. Internetgebruik, om informatie te krijgen, is daarentegen wel mogelijk. Net als het doen van betalingen.

Deze constateringen zijn overigens niet smalend bedoeld. Ook ik heb ooit, veel later in de tijd zelfs, nog eens een achtergrondartikel geschreven over de vraag welk apparaat de toekomst had: de personal digital assistent [pda, zakcomputer] of de slimme telefoon.

De conclusie moet daarmee wel luiden dat als in detail te bedenken is hoe de toekomst eruit ziet, deze nu al het heden zou zijn.

En Microsoft heeft weliswaar flink zijn best gedaan om onze toekomst een richting op te sturen die voor het bedrijf het meest profijtelijk was. Bill Gates’ onderneming werd daar toch ook zo rijk en groot door dat het vervolgens de eeuwige race naar innovatie verloor van jongere en gretiger bedrijven.

Bill Gates, De weg die voor ons ligt
met Nathan Myhrvold en Peter Rinearson
304 pagina’s
Meulenhoff/Kritak, 1995
vertaling door Corrie van den Berg e.a. van The Road Ahead, 1995

[x]opgenomen in het dossier: digitale cultuur