Uit de school ~ Graa Boomsma

Geen boek over het onderwijs in Nederland of ik struikel over te makkelijke clichés. Want altijd moet het anders, omdat het zo veel beter kan. Maar immer blijft de scope daarbij beperkt tot minieme veranderingen in het lespakket, of aan de mensen die de lessen geven.

Het is alsof denkers als Ivan Illich nooit geleefd hebben — ongeacht wat er allemaal op diens werk is aan te merken.

Ofwel, beschouwingen over onderwijs zijn me al gauw te klein, en daarmee eigenlijk niet zo interessant. Werkelijk alles dient voor mij te kunnen worden gewogen, om niet weer een tekst te krijgen die allereerst bevestigt wat iedereen met een beetje verstand allang wist.

Die lange zomervakanties die scholieren hebben, bijvoorbeeld, zijn ooit bedacht in de negentiende eeuw; opdat de boerenkinderen in de klas dan thuis konden helpen. Met de oogst. Wat nu echt niet meer hoeft. Waarom moest dan aan deze traditie worden vastgehouden?

Net zo is blijkbaar ooit bedacht dat een kind het beste leert door het tien, twaalf, dertien jaar lang met leeftijdsgenoten in een klaslokaal op te sluiten tijdens kantooruren. Met dan telkens een man of vrouw daarbij als oppasser.

En over al wat door mensen bedacht werd, zouden andere mensen vragen moeten kunnen stellen. Dat dit vrijwel niet gebeurt, of zelfs niet mag, vind ik tekenend.

Want. Wat is hier allereerst gemakzucht dan? Van de samenleving?

Ooit hebben wij als maatschappij onder meer besloten dat kinderarbeid niet mag. Tenminste niet tot iemand de leeftijd heeft bereikt waarop deze het minimumjeugdloon mag verdienen, van twee kwartjes per uur? Maar hoeveel tieners die zich nu dagelijks naar school slepen, zouden niet beter af zijn als ze gewoon konden werken, tegen een fatsoenlijk salaris; met een paar uur scholing in de week ernaast? Wie is er bij gebaat hen in een kinderdagverblijf op te sluiten?

En waarom kan ik niet, als middelbaar geworden man, gewoon een half jaar doorbetaald naar de universiteit? Zoals in Scandinavië wel gebruikelijk is? Wie heeft er nu echt wat aan dat al die studenten hier in het Hoger Onderwijs meteen na hun middelbare-schooltijd doorstromen? En daarop te makkelijk te denken met die bul op zak voor altijd uitgeleerd te zijn? Omdat hun schooltijd erop zit?

In Uit de school is auteur Graa Boomsma vaag over zijn motivatie voor de klas te willen staan. Hij gebruikte de toelichting vooral voor een anekdote over hoe hij op een middelbare school in de Bollenstreek belandde en daarbij om te tonen hoe wanhopig de schoolleidingen zijn tegenwoordig. Boomsma hoefde niet eens te solliciteren voor zijn betrekking.

Dat hij volgens mij ooit gratis, bij zijn afstuderen aan de VU, een eerstegraads-bevoegdheid had gekregen voor het leraarschap volstond namelijk wel.

Boomsma werd daarmee nogal begenadigd door zijn vroege geboorte, maar negeert dit toeval voor het gemak helemaal. Mij had het verkrijgen van zo’n bevoegdheid bijvoorbeeld een duur extra jaar aan inschrijving gekost op de universiteit; ware het mij dan al gegund om aangenomen te worden voor die cursus. Om slechts éen reden te geven waarom permanent lesgeven mij niet trok.

Uit de school bevat columns, die de auteur schreef voor de Groene Amsterdammer. En in die zin mag ik hem wellicht niet kwalijk nemen dat zijn teksten betrekkelijk klein bier blijven. Columnisten hebben de ruimte al niet om af te kunnen wijken van het stramien.

En het boek is ook niet slecht. Binnen alle beperkingen van het genre. Iemand met meerdere boeken op zijn naam kan doorgaans schrijven, dus daar ligt het probleem ook niet van dit boek. Boomsma had alleen nooit iets te melden waar ik verbaasd van opkeek. Klaagzangen zijn het, op overbekende toon.

Te weinig docenten hebben enig niveau meegekregen in hun opleidingen. Ook de leraren Nederlands — van zijn sectie — hebben doorgaans niets gelezen. Verder is het uitzonderlijk als zij een zin kunnen ontleden.

En scholieren hebben het met alles druk, behalve school. Hun baantjes, voor die twee kwartjes per uur, beletten het hen bijvoorbeeld om hun huiswerk te maken. Zoals ze Boomsma ook eerlijk komen melden.

Desondanks opent deze bundel met de vaststelling dat de onderwijswereld Graa Boomsma door zijn columns schijnt te zien als een gevaarlijke nestbevuiler. Want openlijke kritiek mag daar helemaal niet. Zelfs al weet iedereen dat er heel wat niet deugt in het onderwijs.

Dus heeft dit boek twee verdiensten. Ik weet nu dat de kans miniem is om nog eens een boek van een Nederlander te lezen die wel met enige visie durft te schrijven over wat dat nu precies is. En dus zou moeten doen. Onderwijs. En komt er zo’n boek, dan is dat vrijwel zeker van iemand niet uit dat veld; die alleen daarom al nooit gehoord zal worden.

Niet enkel religies verkalken door onwrikbare dogma’s.

[ is vervolgd ]

Graa Boomsma, Uit de school
Barre ervaringen van een bevlogen docent
111 pagina’s
Nieuw Amsterdam, 2011

[x]

© Boeklog 2005-2019. Alle rechten voorbehouden

2 commentaren

G. Boomsma  op 26 mei 2015 @ 15:20:44

U weet meer dan ik als u in uw enigszins badinerende en bezadigde reactie op mijn boekje van vier (!) jaar geleden beweert dat ik mijn onderwijsbevoegdheid gratis heb gekregen. Dat kan ik me niet herinneren. Voor mijn doctoraal heb ik namelijk de lerarenopleiding VL/VU gedaan en stage gelopen op alle schooltypes, van LTS/mavo tot en met gymnasium, en dat drie jaar lang elke week een dag. En waarom ben ik het onderwijs ingegaan? Dat staat wel degelijk in al die columns, impliciet en expliciet (ik houd van taalweerbare mensen, van betrokken mensen die zich niet in clichés en voorgebakken taal wentelen maar zich weten te presenteren dankzij een sprankelend, nauwkeurig en persoonlijk taalgebruik. Dat staat op elke bladzijde voor wie goed kan lezen. Us slotzin heeft niets met mijn boeke te maken.

boeklog.info  op 26 mei 2015 @ 16:09:43

Voor mijn doctoraal heb ik namelijk de lerarenopleiding VL/VU gedaan en stage gelopen op alle schooltypes, van LTS/mavo tot en met gymnasium, en dat drie jaar lang elke week een dag.

Dat kon ik niet weten, dat blijkt ook nergens uit uw boek. Maar ik zal mijn tekst op dit punt aanpassen. Dank voor uw correctie.

Mijn reactie was inderdaad vooringenomen, mede omdat uw leeftijdsgenoten met hun gratis bevoegdheidjes mijn onderwijstijd toevallig wel gekleurd hebben. Want ook onbenullen hebben zich altijd aangetrokken gevoeld tot het onderwijs. Wellicht omdat ze zich dan wel wijzer kunnen voelen dan hum omgeving. Klachten over het niveau van het lesgevend personeel zijn dan ook eeuwig en oud.

Us slotzin heeft niets met mijn boeke te maken.

Mijn hele tekst heeft amper met uw boek te maken. Net als mijn boeklog geheel niets met de actualiteit in boekenland te maken heeft. Maar uw reactie is een ‘drive by shooting’; begrijpelijk omdat u meent dat het hier om uw werk lijkt te gaan.