Amerikanen fietsen niet… ~ Gijs van Middelkoop

► door: A.IJ. van den Berg

De Trans Am Bike race is bezig, op het moment van schrijven. Een wedstrijd voor fietsers is dat die zonder enige steun of hulp van buiten op de openbare weg van Astoria naar Yorktown rijden; van het westen aan de Grote Oceaan naar het oosten aan de Atlantische kust. Of andersom. De race begon op 3 juni en de eerste deelnemer moet nog binnenkomen. Wellicht dat de koploper van het moment aanstaande woensdag finisht.

Deze heeft dan 4.300 mijl afgelegd, zo’n 6.880 kilometer. Want de route staat vast. Die rijdt iedereen.

Niet verplicht wordt of deelnemers van west naar oost moeten fietsen, of van oost naar west. Toch blijkt er nu slechts éen rijder te zijn die van de Atlantische kust naar de Pacific gaat. De rest oordeelde dat het gunstiger is om van west naar oost te fietsen. Want dan doemen de ergste bergen het eerst op, en dan bestaat er een grotere kans op windje mee.

En ik moest aan dit gegeven denken bij het lezen van Amerikanen fietsen niet… van Gijs Middelkoop. Waarin de auteur met zijn vriendin Aimée in zes maanden tijd van kust naar kust reed. Van Miami in Florida ging het naar San Francisco, Californië.

Want bij elke beschreven fietsreis speelt namelijk de vraag in hoeverre de avonturen werden opgezocht, of gewoon toevallig gebeurden; dan wel voortkwamen uit domme pech. Al weegt bij zo’n vraag vanzelfsprekend nogal wat projectie van de lezer mee. Ik ben een voorbereider. En in deze eeuw helemaal, nu er zo veel kennis online te vinden is over fietsreizen, zijn er geen excuses als er iets gebeurt dat met wat inlezen of oefenen, een testrit desnoods, makkelijk voorkomen had kunnen worden.

Het reisboek van de gevestigde auteur Peter Delpeut bijvoorbeeld, dat nota bene pretendeert een kleine filosofie van het fietsen te brengen, werd in éen klap onnozel toen bleek dat de schrijver en zijn vriendin er nooit over bleken te hebben nagedacht dat er ook weleens wat stuk kon gaan aan hun vervoermiddel.

En Delpeut’s Grote bocht moet hier wel genoemd worden, doordat daarin een nogal vergelijkbare tocht wordt beschreven van een man en een vrouw, die van oost naar west reden door de zuidelijkste staten van de VS. Alleen vond ik Gijs van Middelkoop’s Amerikanen fietsen niet… als boek een beter boek; ondanks het enorme verschil in status tussen beide schrijvers. Omdat deze auteur tenminste niet pretentieus ging doen over die reis. In plaats daarvan heeft hij enkel geprobeerd hun wederwaardigheden luchtig op te schrijven; wat hem wonderwel lukte.

Het is namelijk vrij belachelijk om per se te willen gaan fietsen in het land van de auto — daar waar fietsers óf geen geld hebben voor een auto, óf door een veroordeling hun rijbewijs zijn kwijtgeraakt, óf dan meteen een dure racefiets hebben waar een beetje renner de Tour de France op zou kunnen winnen.

Gijs van Middelkoop concludeert op een gegeven moment dat hun reis altijd op iets van meewarigheid stuit bij de Amerikanen die ze ontmoeten onderweg. Alsof zij kleine kinderen zijn, met grootse plannen, waarover volwassenen dan niet flauw willen doen.

En goed, dan ontkwam Van Middelkoop evenmin aan de moeilijkheid van dit genre boeken, dat die altijd enkel over de momenten gaan dat er niet wordt gefietst. Alleen een lange etappe over ‘the loneliest road of America’, door de droogte van Nevada, waarin ze die dag 1200 meter hoger zullen eindigen, wordt in redelijk detail beschreven.

Dat levert ook het enige moment op waarop de schrijver hardop reflecteert over dat fietsen:

Natuurlijk, ik snap ook wel dat het met de auto door Utah en Nevada rijden veel gerieflijker, makkelijker, koeler en sneller is. Maar als je negentig kilometer door de bergen fietst, ’s avonds een douche neemt en voor je tentje de natuur in zit te staren, met een bord warm eten voor je neus, voel je je zoveel meer tevreden, zo oneindig veel meer, dan wanneer je zeshonderd kilometer in een auto hebt gereden en daarna te veel eet in een restaurant.
De inspanning lijkt recht evenredig met de bevrediging.
Misschien is het nog wel erger, misschien neemt voor iedere eenheid inspanning, de bevrediging wel met twee eenheden toe.
Er zit nog een aspect aan en dat is zelfvertrouwen. Als je elke dag fietst, voel je dat het menselijk lichaam tot meer in staat is dan je van tevoren ooit hebt gedacht. […]

Dit boek bracht mij in elk geval even prettige lectuur, tijdens de dotwatching van de deelnemers aan de Trans Am Bike race. Want al plaatsen die nog zo veel fotootjes op de sociale media, hun verhalen komen pas later, veel later, nog eens naar buiten. Misschien. Terwijl ik nu net behoefte had aan verhalen over het onderweg zijn in dat enorme land. Verhalen liefst van het soort waarvan ik blij ben ze niet zelf te hebben hoeven meemaken.

Tegelijk, zo bezien bracht Amerikanen fietsen niet… vrij weinig goedkoop leedvermaak.