Huldigingen ~ Alfred Kossmann
Een beetje roman hoort volstrekt op zichzelf te kunnen staan. Al zal zoiets ongrijpbaars als ‘de tijdgeest’ altijd beïnvloeden hoe zo’n tekst bekeken wordt. Van sommige boeken is later niet meer te begrijpen waarom ze zo veel indruk maakten. Andersom geldt evenzeer dat er meesterwerken bestaan die bij hun publicatie onopgemerkt bleven, en waar pas veel later een publiek voor kwam.
Toch was ik blij eerst Alfred Kossmann’s columnbundel De mannen waaruit ik besta te hebben gelezen, voor diens roman Huldigingen mijn lectuur zou worden. Want ik had de schrijver impliciet dus zelf al ruim commentaar zien leveren op dit lange fictiewerk.
Zo gingen nogal wat columns over Victor E. van Vriesland [1892 — 1974], een Nederlandse litteratuurpaus van vlak na de oorlog, die in de jaren negentig al in de vergetelheid was geraakt. Want Kossmann had nogal goede herinneringen aan zijn gesprekken met Van Vriesland. Er is zelfs een boek ooit uitgebracht met hun conversaties over literatuur.
Toen Germaine Groenier herinneringen publiceerde over de hel die het was geweest bij Van Vriesland thuis — hij was even haar stiefvader, toen haar moeder met hem trouwde — ergerde Kossmann zich in een column ook openlijk over haar boek.
Tegelijk had Alfred Kossmann ooit de biografie zullen schrijven van Victor E. van Vriesland. Die opdracht gaf hij na een tijdje terug, om de onmogelijkheden.
Kossmann’s roman Huldigingen gaat over een Van Vriesland-achtige man in diens laatste jaren. Alleen heet deze toevallig Jacob Drent, en zijn diens leefjaren anders. Toch komen sommige biografische details wel degelijk overeen; zoals hoe hij aan zijn rijkdom kwam, de vele huwelijken, zijn joodse achtergrond, of de grote betekenis die de man hechtte aan litteratuur.
Jacob Drent komt alleen nauwelijks rechtstreeks voor in de roman — zoals het een godheid betaamt. In plaats daarvan biedt het boek vijf evangeliën, met tegengestelde boodschappen, allen geschreven door mensen die daarbij dan tot een opinie komen over Drent. Al is de éen daarbij nogal wat uitgesprokener positief of negatief dan de ander.
Mooi is vooral dat Kossmann er tegelijk ook in slaagt de dubieuze kantjes te tonen aan het oordeel van deze vijf evangelisten.
En goed, dan blijft de boodschap van dit boek nogal gratuit, dat geen mens helemaal gekend kan worden. Alleen gaat het er soms enkel om hoe zo’n Binsenwahrheit gebracht wordt.
Huldigingen had me misschien op zich al genoeg geboden om als leeservaring te tellen. Alleen had ik dus extra aardigheid aan dit boek door de wetenschap wat de vele mannen die Alfred Kossmann ooit was los ook zoal gedacht hadden over het oordelen over een ander, en hoe hij dit vervolgens verwerkt heeft in de roman.
RSS feeds