Pijn ~ Sytze van der Zee

Verdoving bij een operatie was onzin vond menig arts decennialang. Ook al omdat hun scalpel bij het snijden zo prettig geleid werd door de pijnreactie bij de patiënt. En ik tekende die anekdote over 19e-eeuwse praktijken ooit met enige gretigheid aan; als de zoveelste perfecte illustratie van hoe gitzwart de geschiedenis van de gezondheidszorg is.

Tot er goede pillen kwamen, zoals antibiotica, blonken doktoren er toch vooral in uit om hun cliëntèle nog sneller dood te maken dan van nature had gehoeven.

Maar kijk, het is altijd nog erger dan gedacht. Zelfs voor wie er vanuit gaat dat het allemaal niet meevalt. Het boek Pijn bijvoorbeeld, van Sytze van der Zee, illustreert overduidelijk hoe weinig belangstelling de medische stand had voor het elementaire verschijnsel pijn. Pas eind jaren vijftig van de twintigste eeuw kwam er systematische aandacht voor het onderwerp. En toen nog slechts aarzelend, van een enkele pionier, als de Nederlander Willem Noordenbos.

Het bestaan van pijnpoli’s is pas iets van de laatste decennia.

En goed, dan werkt dit mechanisme ook andersom. Niet alleen het aanbod nam toe, de vraag steeg evenzeer. Ooit was het standaardidee dat pijn hoort bij het ouder worden. Alleen is dat inmiddels zo de norm niet meer.

Boeklog besteedde eerder al eens aandacht aan het boek Pijn van Amanda Kluveld. Daarover luidde mijn conclusie indertijd dat ik hoogstens een summiere eerste verkenning over een onderwerp had gelezen; waar dus nog aanzienlijk meer over te zeggen was geweest.

En het is alsof Sytze van der Zee deze klacht kende, en daarom besloot om juist een zo compleet mogelijk werk te schrijven. Zijn Pijn is een overvol boek. Bovendien bevat deze uitgave niet alleen informatie over wat er geweten wordt over pijn — die trouwens vooral een uitleg is over hoe weinig we weten. Om ieder hoofdstuk komt er ook een ervaringsdeskundige aan het woord, die daarin vertelt hoe hij of zij heeft leren te leven met chronische pijn.

Zijn daar ook mensen bij die vrijwillig de pijn opzochten, om het sexuele genot, of domweg omdat fysieke ellende bij hun werk hoorde, zoals gold voor oud-beroepswielrenner Peter Winnen, of het dansechtpaar Han Ebbelaar en Alexandra Radius.

Ging Van der Zee zelfs nog in het alternatieve circuit kijken, hoe daar met pijn wordt omgegaan.

Meest illustratief evenwel is misschien toch het 39e en laatste hoofdstuk van het boek. Waarin Sytze van der Zee aan verschillende medische deskundigen vroeg of er ooit een wonderpil tegen pijn zou kunnen komen. En waarbij dan nog net een enkele visionair hoopt van wel, en die dan tegenover een sceptische menigte staat die menen dat dit niet zal gebeuren; of zelfs het hele idee te stom voor woorden vinden.

Chronische pijnpatiënten zijn daarom nog wel even op allereerst hun eigen levenslust en doorzettingsvermogen aangewezen.

Sytze van der Zee, Pijn
Een biografie
336 pagina’s
De Bezige Bij, 2012

[x]opgenomen in het dossier: geneeskunde, pijn