Gezien de feiten ~ Griet Op de Beeck

Die Boekenweek ieder jaar maart kan beter de Week van de boekhandel heten. Dat lijkt me eerlijker over de intentie dat handel gewenst is, dondert niet wat er vervolgens met de verkochte waren gebeurt.

En weliswaar is het Boekenweekgeschenk gratis, bij aankoop van € 12,50 aan andere boeken. Alleen zou me daarvan niet verbazen als de meeste mensen dat vooral ophalen omdat het komende zondag ook een gratis treinkaartje is; omdat de NS de Boekenweek sponsort. Goedkoper dagretour is er immers niet te vinden.

Door die Week van de boekhandel is al sinds de begintijd van boeklog traditie dat ik zowel het geschenk lees als het essay, en daar dan nog wat over knor. Groots zijn die uitgaven namelijk vrijwel nooit. Steeds lijkt het of het werken in opdracht schrijvers verlamt. Alleen leek het in vorige jaren ook of de recensenten in de bladen aan de verkoop van boeken mee wilden helpen. Waardoor de algemene kritiek over zo’n boek nogal eens opvallend veel milder was dan ik wezen kon.

Maar harder oordelen dan in de meeste andere media al gedaan werd over dit geschenk van Griet Op de Beeck [1973] is nauwelijks mogelijk. Zelden zo’n eensluidende reeks aan negatieve oordelen gelezen. Het leek daarmee vooral of iemand hier toch even de maat werd genomen. Die Vlaamse Op de Beeck mocht dan drie enorme bestsellers hebben gehad in Nederland. Bij de eerste de beste gelegenheid werd haar de toegang tot de literatuur door een reeks recenserende heertjes nog eens parmantig ontzegd.

En was het dan echt zo erg?

Ik ging me door zowel het Boekenweekgeschenk van dit jaar als het Boekenweekessay afvragen of de auteurs soms niet nog een extra toegespitste opdracht hadden meegekregen. Schrijf een boek, kan dan de eis zijn geweest, dat heel goed te lezen is voor iemand die de rest van het jaar geen enkel ander boek openslaat.

Want Gezien de feiten was overduidelijk niet voor mij als ervaren lezer bedoeld. Daar was het verhaal te plat en simpel voor; en daarvoor heeft Griet Op de Beeck te veel woorden nodig gehad die er niet per se toe deden.

Het verhaal in dit boek gaat over de 71-jarige Olivia, die pas weduwe is geworden en daarmee een huwelijk heeft overleefd met een dominante man. Bevrijd gaat Olivia al snel goede dingen doen, in het mythische land Afrika, waar de lokale bevolking Engels praat. Aldaar treft ze een sympathieke gepensioneerde leraar aan, met een zichtbaar huidskleurtje. Deze nodigt zichzelf wat later uit naar België, alwaar een idylle had kunnen opbloeien, ware er niet ook nog Olivia’s dochter Roos geweest, die daar bezwaar tegen maakt.

Olivia moet daarop een beslissing nemen. Alleen maakt Griet Op de Beeck niet bepaald een groots nummer van die gewetenskwestie. Zo rechtuit als het hele verhaal werd verteld, zo eindigt ook het boek. Vrouw die nooit wat gedurfd had, durft nu ineens wel; zonder verklaring waarom.

Happy endings worden doorgaans alleen niet gerekend tot de hoge literatuur — wat ik altijd een wat vreemde kramp heb gevonden bij critici.

Enfin. Zelfs zo’n rechttoe-rechtaan verhaal als Gezien de feiten biedt nog mogelijkheden genoeg om meerdere lagen aan te brengen in de tekst. Er is dat koloniale verleden van België in Afrika, met zijn verzwegen genocide van tien miljoen doden, waarbij de voertaal Frans zal zijn geweest. Er ligt het gegeven dat het ooit vanzelf sprak dat een vrouw haar betrekking opgaf als de echtgenoot dit eiste. Er bestaat het emancipatoire aspect dat ouderen in onze samenleving zo makkelijk worden afgeschreven als onnut en vrijwel wilsonbekwaam. Andere schrijvers dan Griet Op de Beeck hadden daar misschien mogelijkheden in gezien om zo’n verhaal net wat meer body en lading te geven.

Zij deed dat niet. Wat haar goed recht is. Er kwam uit de echte wereld nog net een getraumatiseerd kindsoldaatje langs. Net als dat ik mag vinden dat er veel beroerder Boekenweekgeschenken zijn uitgebracht. Beroerder boek als dat van Bernlef heb ik toch zelden gelezen. En dat werd hoog geprezen.

Griet Op de Beeck, Gezien de feiten
95 pagina’s
Stichting CPNB, 2018

[x]opgenomen in het dossier: boekenweek

© Boeklog 2005-2019. Alle rechten voorbehouden

3 commentaren

Gezellig  op 14 maart 2018 @ 10:11:00

Sorry, even pedant: laat even het kofschip op dit stukje los :o)

boeklog.info  op 14 maart 2018 @ 10:57:38

Dank. Het was nog ongecorrigeerd. Dus voor mijn doen viel het mee.

Jan  op 20 maart 2018 @ 10:27:28

geen commentaar, maar ik lees uw stukken altijd met veel plezier. deze site heeft me al bijzonder veel nuttige lees- en vermijdtips opgeleverd. waarvoor dank!