Ninety Percent of Everything ~ Rose George
Als bewoner van een land waarvan grote stukken onder de zeespiegel liggen, past het niet om al te romantische gedachten te hebben over die zee. En toch. Havens hebben altijd wel wat. Zelfs al meert daar enkel een veerpont aan, een luxe jachtje hier en daar, en een kottertje of wat.
Dat positieve idee moet ergens vandaan komen. En in mijn geval zal dat door lezen zijn. Al is niet uit te sluiten dat in de Nederlandse cultuur, gezien de geschiedenis, altijd vrij gunstig over de scheepvaart werd gedacht.
Rose George’s boek Ninety Percent of Everything was mede daarom een nogal krachtig serum tegen blinde romantiek. Haar boek beschrijft de scheepvaart van dit moment — een wereld die steeds meer uit zicht is geraakt; ook al omdat er vrijwel geen Europeanen meer aan boord gaan van de grote transportschepen.
Sinds de grote standaardisering die de scheepscontainter bracht, zijn de toch al lage kosten van het transport in bulk over zee nog eens aanzienlijk gedaald. Die voegen nauwelijks toe aan geïmporteerde waren. Misschien dat een T-shirt in de winkel er éen cent duurder van wordt aan inkoop, als het vanuit het verre oosten naar hier is verscheept.
Dus gaan alle spullen van ons plus de brandstof per schip de wereld over. Nu ja, 90% van alles.
En vanzelfsprekend gaan daarbij alle kwalijke wetten van het kapitalisme op. Als iets nog goedkoper kan bij dat verschepen, dan zal dat gebeuren. Daardoor vaart er vrijwel geen schip meer onder de vlag van een land met collectieve arbeidsovereenkomsten en andere wetten die werknemers beschermen. Daarom heeft geen boot een vaste bemanning meer — zo’n crew wordt telkens voor de gelegenheid samengesteld door detacheerders ergens ver weg.
Bovendien liggen schepen nog amper in havens. De containers zijn in een paar uur te lossen, en te laden. En omdat stilstand geld kost, hebben bemanning geen tijd om de wal op te gaan; of hoogstens voor een uurtje of wat; waarbij ze niet verder komen dan wat er in zo’n terminal ver weg van de bewoonde wereld voor handen is.
Rose George stapte ergens rond het begin van dit decennium in Felixstowe aan boord van de Maersk Kendal — een nuttige radertje in de machinerie van de grootste rederij in de wereld. Om van daaruit via tussenstops in het Botlek-gebied en Le Havre door het Suez-kanaal richting Singapore te varen.
Na het Suez-kanaal heeft de scheepvaart rekening te houden met Somalische piraten. Twee hoofdstukken in het boek gaan over dat probleem. Ook al omdat Rose George naderhand nog meevaart met een Portugees fregat dat de veiligheid op zee moet helpen handhaven in het enorme gebied waarin deze piraten kunnen opduiken.
De reis van de schrijver geeft een logisch kader aan het verhaal; want zo’n reis houdt een keer op. En ondertussen wordt ieder hoofdstuk in het boek gebruikt om een ander aspect te beschrijven van de koopvaardij. Om daarbij ook aan te geven hoe milieuvervuilend het verstoken van ongeraffineerde olie nu eigenlijk is — niet heel erg, als je kijkt naar hoeveel massa er vervoerd wordt — tot de vraag óf en hoe schepen rekening houden met walvissen onderweg. Dat al dus nog afgezien van de beschrijvingen over hoe zeelui worden uitgebuit.
Dit is een rijk boek. Al besef ik ook dat het mede zo rijk zal zijn voor mij doordat ik bijvoorbeeld Looking for a Ship ken, van John McPhee, over precies hetzelfde onderwerp, dat ruim twintig jaar eerder verscheen. Van alle romantiek die McPhee nog kon beschrijven, zij het dat hij die ook al in het verleden moest dateren, is inmiddels helemaal geen sprake meer.
RSS feeds