Beest ~ Thomas Sijtsma

De uitgeverij Voetbal Inside heeft op het moment het recept in handen voor boeken die gretig gekocht worden door mannen die verder nooit een boek inkijken.

Men neme daartoe een topsporter met een tragisch kantje, en laat deze zogenaamd in eigen woorden zijn verhaal doen. Kaftje erom. Nog wat makkelijke PR er bij, over de intieme onthullingen die in zo’n boek worden gedaan. Klaar.

En niet dat ik iets tegen het aspect handel heb in de boekhandel. Problematisch wordt er alleen door dat soms al te voorspelbaar is hoe een boek zal gaan lezen.

Ook de biografie Het beest, over het wielerbestaan van de Friese ex-prof Lieuwe Westra, werd een boek waartoe even een heel levensverhaal plat werd geslagen. Mij wat te plat. En dan is Westra nog wel geen gewone.

Lieuwe Westra [1982] was bij de jeugd een uiterst getalenteerd wielrenner, zonder dat hij daar iets voor hoefde te doen. Dus deed hij amper wat aan training.

Na school, een ongeïnspireerd verplicht nummer, ging Westra werken als stratenmaker. Waarbij zijn karig loon opging aan sigaretten, pillen, en drank, en de entreekosten voor nachten durende raves. Zijn ooit zo magere wielerlijf woog op een gegeven moment toen meer dan honderd kilo.

Maar op zijn eenentwintigste was er toch die racefiets weer. Al duurde het tijden voor hij opnieuw enig niveau had. En toen nam hij dat fietsen wel serieus. Dat was ook het moment dat hij de bijnaam ‘het beest’ verwierf, want trainen was voor hem uren knalhard rijden; of dat nu in zijn eentje gebeurde of met anderen in zijn wiel.

Voornaamste wetenschap die ik door deze biografie opdeed, is hoe Lieuwe Westra uiteindelijk profwielrenner werd — om via de omweg van verschillende kleine ploegjes tenslotte bij Vacansoleil te komen en daarop nog eens Astana.

De onthullingen uit dit boek over dat profbestaan, waar in de provinciale media nogal over werd uitgepakt, zeiden me daarentegen niets.

Mij verbaasde het niet dat ook Lieuwe Westra bijvoorbeeld de sterke pijnstiller Tramadol slikte als hij een tijdrit moest rijden — zijn specialiteit. Dat was namelijk niet verboden. Een verbod komt er pas op 1 januari 2019. Westra was bovendien wel zo slim om te beseffen dat Tramadol suf maakt, en dus beter niet geslikt kon worden tijdens wedstrijden met een compleet peloton; en daarmee was hij aanmerkelijk collegialer ten opzichte van zijn mederenners dan velen. Want er zijn wat valpartijen veroorzaakt tijdens races door wielrenners die van boven niet meer wisten dat ze van onder nog op de pedalen stonden.

Was er ook nog het gegeven dat cortisonen makkelijk te misbruiken waren; tot de internationale wielerunie een verplichte rust oplegde aan iedereen die claimde deze medicatie nodig te hebben gehad.

Westra beëindigde zijn loopbaan als wielerprof uiteindelijk omdat hij het werk voor de stiel niet meer kon opbrengen. Waarbij opvalt dat zelfs al ruim voor de medische diagnose ‘depressie’ werd gesteld, menig seizoen eindigde in mineur. Lieuwe Westra zat dan niet graag meer in de drukte van het peloton, was bang om te vallen, en reed wel heel vaak niet uit.

Dat hij zich publiek heeft geuit over zijn geestelijke problemen, maakt Het beest opvallend genoeg dus wel tot een emancipatoir boek. Het taboe op problemen als depressie is nog altijd groot. Helemaal onder topsporters, die immers geacht worden supermensen te zijn. Terwijl er juist in dat profpeloton amper iemand zal rondfietsen die volmaakt evenwichtig in het leven staat. De mannen en vrouwen willen nogal graag, en nemen daartoe tal van bizarre risico’s onderweg voor lief. Wat alleen, als al dat heilige moeten vervolgens botst met het niet meer kunnen?

Hawar. Elke lezer schrijft in de kantlijn mee aan het boek onder ogen. En mede daarom vond ik het jammer dat de opzet van dit type boeken — dat verhaal in die eigen woorden — het resultaat zo vlak maakte. Natuurlijk, de biografie is een dubieus en zeldzaam moeilijk genre. En Thomas Sijtsma heeft echt wel wat los weten te peuren uit de gesloten en het liefst Fries pratende Lieuwe Westra.

Bij zo’n topsporter hoort alleen ook dat andere aspect nog. De prestaties. Helemaal als die prestaties op hetzelfde moment meebeleefd konden worden, ergens op een zitbank voor het televisiescherm. Misschien verlang ik daarom wel te veel van sportboeken als deze. Dat die de euforie van dat ene moment nog even weer kunnen oproepen, bijvoorbeeld… Niet iedere profwielrenner wint, zoals Westra soms wel kon. En in een boek voor een groot publiek, zoals dit, had die moeilijkheid van de sport toch wel wat duidelijker mogen worden aangebracht.

Thomas Sijtsma, Het beest
Het wielerleven van Lieuwe Westra
240 pagina’s
Voetbal Inside, 2018

[x]opgenomen in het dossier: doping, wielrennen