Vincent plast op de grond ~ W.A. Wagenaar

► door: A.IJ. van den Berg

Een boek als dit dwingt me ook om na te denken waar dit boeklog voor staat. Doe ik aan voorlichting, of telt alleen mijn eigen mening hier? Want, Vincent plast op de grond zal voor menigeen nieuwe, en pijnlijke feiten, bevatten, maar voor mijzelf geldt dat veel minder. Wagenaar heeft namelijk vaker over precies dezelfde problemen in het strafrecht geschreven, al dan niet met anderen. Veel indrukwekkender is bijvoorbeeld het boek Dubieuze zaken dat ik hier morgen zal bespreken.

Bovendien vertelde Wagenaar de meeste aardige details uit dit boek al in het radio-interview dat hij gaf aan Theodor Holman. Wie dat beluistert, hoeft dit boek eigenlijk niet meer te lezen om de boodschap mee te krijgen.

Dus, wat hier te schrijven?

Allereerst dan maar dat het geen feest is om dit boek te lezen, tekstueel. Wagenaar wordt in strafzaken vaak opgeroepen als wetenschappelijk deskundige, en moet dan bijvoorbeeld pogen duidelijkheid te geven of getuigen iets kunnen hebben waargenomen of niet. Van zijn bevindingen doet hij dan verslag in een briefrapport. Daarvan schrijft hij er gemiddeld zo’n vijftig per jaar. En elf van die rapporten staan bijna volledig in dit boek.

Nooit gaan die over zaken die al uitgebreid de media hebben gehaald. Maar juist door de alledaagsheid komen de juridische fouten die gemaakt zijn des te harder aan. Terloops worden heel wat levens verwoest, terwijl dat makkelijk voorkomen had kunnen worden als de feiten hadden mogen spreken.

Maar, ook al zijn de zaken geanonimiseerd, en ingeleid zodat de lezer begrijpen kan waarover het gaat, die rapporten staan daar dus wel in al hun dorre zakelijkheid. Bovendien komen dezelfde problemen in de rechtsgang steeds weer terug, zodat dit werk misschien eerder een leerboek is dan een leesboek. Herhaling moet immers, volgens elke onderwijsmethode.

Enfin.

Dus, hoewel Vincent plast op de grond weinig meer is dan een poging iets uitgebreider en populairder te behandelen wat in Dubieuze zaken al veel fundamenteler aan de orde komt, trekt Wagenaar wel genoeg angstwekkende conclusies over het strafrecht om dit een belangwekkend boek te noemen.

Waarom kan in Nederland iemand veroordeeld worden op bewijs van horen zeggen? Waarom krijgen advocaten meestal alleen maar de deskundigenrapporten te lezen, als zij zelf die deskundige hebben ingehuurd? Waar zijn de ‘checks and balances’ in een rechtssysteem waarin het Openbaar Ministerie zich steeds meer ontpopt als partijdige aanklager, in plaats van de neutrale instantie die het zou horen te zijn?

wordt vervolgd