Slapende rechter ~ W.A. Wagenaar, H.Israëls, P.J. van Koppen
Rechters mogen juridisch dan uitmuntend onderlegd zijn, dit betekent alleen niet dat ze ook kunnen denken. Aan dat aspect is namelijk in hun opleiding nooit aandacht besteed. Helaas. Omdat door die onnozelheid onschuldige mensen veroordeeld worden voor misdaden die ze nooit gepleegd kunnen hebben.
Dat is de tenminste de these die verdedigd wordt in dit boek. De slapende rechter bevat daarom onder meer beschrijvingen van een aantal zaken waarin de rechterlijke macht zich tamelijk stupide toonde, of anders wel politie en het Openbaar ministerie opzichtig in de fout gingen; zonder dat dit werd opgemerkt tijdens de rechtsgang. Voor een deel zijn dit processen die in Nederland veel media-aandacht trokken de afgelopen jaren, zoals de Schiedammer parkmoord, en de Eper incestzaak. Daarnaast staan er enkele onbekendere zaken in, waarvan éen ook aan bod kwam in Wagenaar’s vrij recente boek Vincent plast op de grond.
Zo bezien verschilt dit boek niet heel erg van het eerder geboeklogde Dubieuze zaken, en Vincent plast op de grond. De extra waarde van deze uitgave zat hem voor mij vooral in de conclusies van de slothoofdstukken. Daarin proberen Wagenaar, Israëls, en Van Koppen aan te tonen dat de werkwijze van rechters in Nederland principieel niet deugt. Die ‘strepen’ namelijk. Ofwel, rechters kijken naar wat er allemaal voor bezwarends tegen een verdachte is ingebracht, en negeren vervolgens daarbij maar gewoon wat hen voor een helder vonnis niet uitkomt.
Dus wegen wel de verklaringen mee waar een overtreding op te plakken is uit het wetboek van strafrecht, maar negeren rechters voor het gemak de verklaringen van dezelfde getuigen die voor elke weldenkende buitenstaander aantonen dat deze maar wat fantaseerden.
En als er vervolgens beroep is aangetekend, telt voor een hogere rechter alleen of een vonnis juridisch wel deugt. Een rechtszaak wordt nooit in zijn geheel overgedaan.
Dus laken de auteurs aan het eind van vele hoofdstukken ook de Hoge Raad; het hoogste rechtscollege in Nederland. Daarin hebben nogal wat carrièrejuristen zitting, die niet zelden enige verantwoordelijkheid droegen in falikant verkeerd afgelopen zaken. Door deze betrokkenheid, of die van nauwe collega’s, worden problemen te makkelijk toegedekt, of weggewoven, is de stelling. Wagenaar, Israëls, en Van Koppen willen daarom dat er een onafhankelijk bestuursorgaan komt, slechts voor een minderheid uit juristen bestaand, met de macht om te oordelen of een proces helemaal opnieuw gevoerd moet worden of niet.
Uit reacties op dit boek bleek al dat het gilde van rechters de zo fundamentele kritiek op hun gebrekkige functioneren — en de onderliggende systeemfouten daarbij — overdreven, zo niet kwetsend vond. Dat is ook niet raar. En kan zelfs net anders. Bij zaken die enorm in de publiciteit zijn uitgemeten, zoals de Schiedammer parkmoord, kon er nog niet het geringste verontschuldiginkje vanaf dat fouten waren gemaakt.
Wel schijnen er nu cursusjes te komen om het zittende personeel iets bij te brengen over logica, en wetenschappelijk denken. Cursusjes goed van eten en drinken, ongetwijfeld. Leer mij de bedrijven kennen die bijscholing aanbieden.
Het punt is alleen, als Wagenaar, Van Koppen, en Israëls gelijk hebben — en daarvan hebben ze mij wel overtuigd — maakt het niet uit wat de rechterlijke macht vindt. Dan is de beroepsblindheid daar zo totaal, dat geen reactie van rechters ooit anders dan onkennend kan zijn. Nee, andersom. Dan hebben buitenstaanders zelfs geen onderbouwde mening te hebben over wat er in de rechtszaal wordt misgepeuterd.
En dit alleen al toont de deformatie daar.
W.A. Wagenaar, H.Israëls, P.J. van Koppen, De slapende rechter
Waarom het veroordelen van burgers niet alleen
aan de rechter kan worden overgelaten
240 pagina’s
Bert Bakker, 2009
[x]opgenomen in het dossier: recht & krom
© Boeklog 2005-2019. Alle rechten voorbehouden
3 commentaren
boeklog.info op 12 mei 2009 @ 10:23:16
in hoger beroep (d.w.z. voor een gerechtshof) wordt de zaak namelijk wel degelijk helemaal overgedaan
Dan zou de Nederlandse rechtspraak zich de afgelopen vijftien jaar — sinds ik geen rechtbankverslaggeving meer doe –fundamenteel verbeterd hebben. Ik zal hier naar kijken. Maar dan blijft niettemin onverlet dat er al een vonnis ligt, en de kennis van dit vonnis alleen al kleurt hoe de bewijslast beoordeeld wordt.
Eén van de redenen waarom Wagenaar c.s. zo fel tegen dat ‘strepen’ zijn, is omdat zij menen dat rechters daarmee hun vonnissen toesnijden op beoordeling in hoger beroep.
Dit is hetzelfde psychologische probleem als dat rechters in Nederland wel weten of iemand een strafblad heeft, en rechters in het buitenland meestal niet; omdat daar het oordeel is dat met die voorkennis niet onbevangen over iemands onschuld geoordeeld kan worden.
Anna van Gelderen op 12 mei 2009 @ 17:26:58
“Dan zou de Nederlandse rechtspraak zich de afgelopen vijftien jaar — sinds ik geen rechtbankverslaggeving meer doe –fundamenteel verbeterd hebben.”
Nou, dat was al zo in de jaren 80 toen ik rechten studeerde en vervolgens advocaat was.
Wat niet wegneemt dat Wagenaar c.s. best gelijk kunnen hebben, maar dan niet omdat het procesrecht op dat vlak niet deugt, doch eerder vanwege psychologische factoren (zijn Wagenaar en Koppen niet psycholoog? ik meen me hen als zodanig van congressen te herinneren).
RSS feeds
Anna van Gelderen op 12 mei 2009 @ 07:46:26
Mag ik even een klein feitje rechtzetten? Je schrijft: “En als er vervolgens beroep is aangetekend, telt voor een hogere rechter alleen of een vonnis juridisch wel deugt. Een rechtszaak wordt nooit in zijn geheel overgedaan.” Dat valt wel mee, hoor: in hoger beroep (d.w.z. voor een gerechtshof) wordt de zaak namelijk wel degelijk helemaal overgedaan, alleen in cassatie niet (d.w.z. voor de Hoge Raad) – maar dan wordt een zaak ook al voor een derde keer behandeld.