Thank You For Not Reading ~ Dubravka Ugresic
Dubravka Ugresic heeft het wonderbaarlijke vermogen om dieptrieste conclusies te trekken, maar die toch op een lichte en humoristische manier te brengen. Dat maakt deze bundel met essays bijzonder. De kritiek erin blijft in het geheugen hangen als een goede grap, al is die eigenlijk helemaal niet om te lachen.
Dit boek gaat over schrijven, en over uitgeven, en ook een beetje over de leescultuur. En het is over dit laatste onderwerp dat Ugresic de hardste waarheden opschrijft.
Zo verhaalt ze in ‘Eco among the nudists’ over een vakantie begin jaren tachtig aan de Adriatische zee. Waar ze ontdekte dat op een eilandje voor de kust alle blote toeristen massaal aan het lezen waren, en dan ook nog in hetzelfde boek. Eco’s De Naam van de roos was toevallig de rage dat jaar.
Later zou Ugresic zelfs succesvol voorspellen welke schrijver er dan even in de mode zou zijn, onder de blote lezers, op dat eiland.
Maar, waarom is dat? En voor wie geldt deze wet van de markt allemaal? Waarom zou iemand in zo’n cultureel klimaat ertoe over gaan om zelf te willen schrijven?
Dubravka Ugresic raadt iedereen met ambities in deze richting aan om liefst eerst op een ander terrein beroemd te worden. In de profvoetballerij, of zo. Dit bevordert de verkoop van een boek nogal.
De conclusies die ze trekt, zijn dus te schrijnender in het besef dat ze zelf in een taal schrijft waarin ze niet eens wordt uitgegeven. Ugresic ontvluchtte Joegoslavië toen het land begon uiteen te vallen. En nadat de landjes daar zich elk voor zich onafhankelijk verklaarden, begonnen ze ook meteen hun geschiedenis te vervalsen. Dus worden er de verschillen met het Servisch overdreven, om een eigen Kroatische literatuur te kunnen hebben.
Ik schreef op boeklog eerder over haar roman Ministerie van pijn, die onder meer over die vervreemding gaat.
Deze bundel essays is uiteindelijk een diep sombere verzameling met cultuurkritiek. Een willekeurig voorbeeld:
The concept of literature is disappearing, and its place is increasingly being taken by books.[203]
Misschien ben ik nog cynischer dan Ugresic, maar ik vind dat het ze het belang van literatuur wat overdrijft. Zij komt uit het voormalige Oostblok, waar schrijvers nog min of meer belangrijk waren als tegenstem. Ik kom uit Nederland, waar het boek een handelsartikel is, met een lagere economische betekenis dan willekeurig welke soort kattenvoeding. Schrijvers hebben hier nooit iets betekend.
Hoe graag ik ook zou willen dat het anders was.
RSS feeds