Dat oude Europa ~ Kees Fens
Het raadsel Fens.
Andere woorden om mijn relatie tot deze literatuurcriticus te omschrijven, heb ik niet. Zonder mijn eigen smaak nu heilig te willen verklaren, is me niet duidelijk wat er boeiend is aan het werk van deze man. Hoe leesbaar ze ook zijn, de meeste van zijn essays lijden voor mij aan het euvel dat ze eeuwig tandeloos voortmummelen. Ik val er bij in slaap, ik blijf niet bij de les, ik besef onder het lezen ineens mijn huishoudelijke verplichtingen.
Goed, Fens gaat in Nederland door voor erudiet. Hij heeft al de kerkvaders toevallig wel gelezen, en dat waarschijnlijk ook nog voor zijn lol. Hij heeft generaties aan recensenten beïnvloed hier via Merlyn, en zijn ideeën over ‘close-reading’; met als uitgangspunt dat de tekst een autonoom kunstwerk is.
Maar ik kan simpelweg geen enkele tekst los zien van de tijd waarin die is ontstaan. Dat kleurt mijn oordeel als Fens bijvoorbeeld weer eens zijn stokpaardje Augustinus van stal haalt. Hij jubelt dan over de kracht van de metaforen in De belijdenissen. Ik denk alleen aan al het leed de mensheid aangedaan door de Civitate Dei; omdat dit werk legetimeerde dat wereldlijke machthebbers wel degelijk God dienden door hun macht uit te oefenen. Dat was hun taak en hun plaats. Waarmee de taak en plaats van de onder hen gestelden ook was vastgelegd.
Zowiezo blijft er maar een erg dun boekje over van Dat oude Europa als alle christelijke — lees diep-Katholieke — elementen eruit gescheurd zouden worden.
Het punt is ook dat als hij eens iets beschrijft dat me wel interesseert, ik daar bijna altijd al meer van weet dan Fens vertelt. Als hij het over zijn ook zo geliefde Britten heeft, heb ik daar de Britten zelf al over gehoord. En ik lees liever geen schrijvers die voor mij samenvatten wat me al bekend is, en niet meer brengen dan dat. Dus nee, opnieuw blijkt hij niet mijn kopje thee te zijn.
Kees Fens, Dat oude Europa
Nieuwe keuze uit de maandagstukken
259 pagina’s
Em. Querido’s uitgeverij, 2004
© Boeklog 2005-2019. Alle rechten voorbehouden
2 commentaren
Achille van den Branden op 22 maart 2008 @ 12:49:57
Ik denk niet dat Fens voor een gat te vangen is. Die verwoede ‘close-reading’ lijkt me nu net niet te liggen in het verlengde van zijn katholieke achtergrond.
Dat soort tekstexegese associeer ik eerder met de calvinistische benadering. Of met de joodse traditie.
RSS feeds
boeklog.info op 22 maart 2008 @ 13:32:54
O, dat is waar. Tegelijk weet ik wel zeker dat protestanten nooit iets met de kerkvaders doen. Waarschijnlijk heeft Fens gewoon een te magisch wereldbeeld voor mij.