Beelden ~ Ingmar Bergman

Zelden een boek gelezen dat zo verlangen deed naar de filmversie ervan. Beelden bevat een reeks interviews van Lasse Bergström waarin regisseur Ingmar Bergman terugkijkt op zijn films. In die zin had dit boek een prachtige aanvulling kunnen zijn op de autobiografie Laterna magica. Opmerkingen daaruit worden trouwens ook regelmatig geciteerd.

Maar Bergman’s uitspraken zijn nu wel voor diehard-fans, die alleen bij het noemen van de filmtitel al bijbehorende beelden voor zich zien. Ik heb simpelweg een heel aantal van die films nooit bekeken. En zelfs met enige moeite is er nog pijnlijk weinig van dat oeuvre te pakken te krijgen; of ik had alle films op DVD moeten kopen. Stills zijn dan lang niet genoeg, hoe vol dit boek er ook mee staat.

Is zelfs een probleem dat alle titels in dit boek steeds naar het Nederlands vertaald zijn, en ik een film lang niet altijd onder die naam bleek te kennen.

Gelukkig dus maar, in zekere zin, dat de verzamelde interviews geen masterclass bieden van wat een regisseur dacht en wilde. De herinneringen graven zelden heel diep. Bergman legt eens uit hoe moeilijk een film tot stand kwam, hoe veel hij soms van zijn acteurs heeft geleerd, en dat de filmmaatschappij waar hij voor werkte geen benul had van zakendoen. Dus dat internationale succes van hem leverde vooral anderen inkomsten op.

Het meest interesseerden me dan ook de opmerkingen waaruit het zelfinzicht spreekt, van een oudere kunstenaar die terugkijkt op de gebreken van zijn jongere zelf. Zoals dat er een grote noodzaak is tot afstand en overzicht bij het maken, waaraan het hem regelmatig heeft ontbroken. Daardoor haperde het nogal eens aan de vorm, of werd er gevlucht in literaire clichés.