Gods wegen zijn duister en zelden aangenaam ~ Bob den Uyl

► door: A.IJ. van den Berg

Komrij’s lovende bespreking herinnerde mij eraan dat ik Den Uyl’s meesterwerkje al een tijd niet meer herlezen had. Dus spaarde ik dit boek nog even op, tot een avond die wat glans nodig had.

Gods wegen zijn duister en zelden aangenaam is een bundel die voornamelijk bestaat uit verhalen waarin de auteur met nadruk aanwezig is. Slechts twee verhalen lijken me volledig fictief. Eén daarvan vind ik niet zo heel goed, en sla ik bij het herlezen meestal over. Het plot van ‘Verlangens van gedresseerde ratten’ staat trouwens als illustratie op de omslag. Maar dat hele verhaal leest als een mislukte Roald Dahl, en is gewoon wat vervelend.

Typisch genoeg was dit voldoende voor Joost Zwagerman om het te selecteren voor diens verzameling van beste Nederlandse kortverhalen.

Dit boek begint gelukkig heel erg sterk, met ‘Het rechtzetten van een misvatting’. Daarin gebeurt niets meer dan dat Den Uyl op reis in Duitsland een nieuwe trapper moet hebben voor zijn fiets. Tegelijk doet dit er niet toe, omdat Den Uyl’s zoektocht naar een fietsenmaker als de levensreis zelve is.

Mijn favoriete verhaal van Den Uyl staat ook in dit boek, en heet ‘Leerzame mededelingen’. En opnieuw is daar nauwelijks iets concreets over te zeggen. Maar Den Uyl beschrijft voor mij daarin perfect hoe het is om dronken te zijn. Zelfs al heeft de hoofdpersoon een niet heel prettige dronk over zich, en dringt hij zich nogal op bij de aanwezige vrouwen — net als de auteur zelf nogal eens deed, naar het schijnt. Dit maakt verder niet uit. Want, hoewel dit door die dronkenschap een heel treurig verhaal is, van een afstand bekeken, over het ontbreken van contact tussen mensen in elkaars gezelschap, word ik altijd heel vrolijk van alle geouwehoer.

Is een ander hoogtepunt nog het reisverhaal ‘Donker Spanje’, waarin Den Uyl ons leert dat thuisblijven enorme voordelen heeft, maar dat de reiziger eerst nogal pijnlijk kan ontdekken waarom dan wel.

Bob den Uyl, Gods wegen zijn duister en zelden aangenaam
142 pagina’s
Querido 1987, oorspronkelijk 1975

[x]