Vulkanisch verlangen ~ Michel Onfray

► door: A.IJ. van den Berg

Toen ik het boek Atheologie las, en boeklogde, was dat zonder maar een tel iets over de auteur te weten. Of me daar in te verdiepen. Boeklog is van alles, en zeker ook een dagelijks verslag van mijn luiheid.

Daarop las ik het interview met Onfray in Twee zielen, en groeide er toch belangstelling voor deze Franse filosoof, met diens interesse voor het leven.

Dus werd het tijd voor Vulkanisch verlangen; mede omdat dit volgens Onfray een hedonistisch dagboek is. Al blijkt dit boek dan wel een eerste deel te zijn, uit een reeks waarin nu al vier volle delen verschenen. Uitgeverij de Arbeiderspers maalt nu eenmaal niet zo om compleetheid in de reeks privé-domein. Alleen deel éen werd tot nu toe vertaald.

Toch is op basis van dit boek redelijk te voorspellen wat er in de overige drie zal staan. Onfray wilde een archipel van een boek maken, over alle zaken die het leven de moeite waard maken — en waarin de delen niet noodzakelijk logisch op elkaar volgen, maar tegelijk wel in samenhang staan tot elkaar; al was het maar door de persoonlijkheid van de auteur.

Archipelboeken, zoals Montaigne’s Essays, of Schopenhauer’s Parergo und Paralipomena, waarvoor soms een sprong nodig is om het volgende hoofdstuk te begrijpen, horen dan ook tot Onfray’s favoriete lectuur.

Dus gaat dit dagboek over alles, en over niets. Al vallen er wel degelijk constanten op in alle stukken. Hij grijpt nogal eens terug op Nietzsche, naast Schopenhauer. Zonder beide overigens kritiekloos te bewonderen.

En Onfray ergert zich nogal eens aan een gebrek aan leven, in de cultuur die hij ziet — wat misschien verklaart waarom hij van de weeromstuit vaak zo veel woorden nodig heeft, om iets mee te delen:

De hedendaagse roman is op sterven na dood sinds hij niets meer van Rabelais wil weten. Is hij experimenteel, dan negeert, veronachtzaamt of minacht hij het vlees, het lichaam, de extase, het grillige en denkbeeldige en wordt schraal, banaal, plat, vervelend, mager, theoretisch en kletserig. Is hij traditioneel, dan haalt hij zijn neus op voor datgene wat het genre groots maakt: het vermogen een wereld te laten verrijzen die verder reikt dan onze wereld, een sublieme werkelijkheid om ons te troosten voor de middelmatige werkelijkheid waarmee we het moeten doen. [78]

Dit boek eindigt, misschien wel om deze constante ergernis over die afkeer van leven, met een hoofdstuk over ‘lichaamshaat’ bij alles en iedereen. Tegelijk wekt dit essay niet de indruk daar het definitieve woord over te zeggen. Want, de wetenschap dat er nog drie delen aan hedonistisch dagboek bestaan, naast dit eerste, leverde me toch weleens het gevoel op voorlopige verkenningen te hebben gelezen.

Beseffen dat een schrijver nog veel meer vergelijkbaars heeft gedaan, zonder daar als lezer bij te kunnen, is niet altijd nuttige kennis.