Eminent Victorians ~ Lytton Strachey

Ik wist vooraf niets van dit boek, en dat maakte raar lezen. Nu goed, de titel kwam in wat lijstjes voor. En over Lytton Strachey [1880 – 1932] als persoon, en met hij verkeerde, had ik wel het een en ander gelezen. Zoals over zijn omgang met Carrington, of zijn relatie met John Maynard Keynes, of wat er maar was met al die andere Bloomsbury-legenden.

Dus was het voor mij vreemd dat hij als eerste een portret schreef van een kardinaal die nogal wat Britten naar het katholieke geloof had overgehaald. Wat had Strachey op met zo’n enge paap?

Pas bij het tweede van de vier portretten begon er iets te dagen. Strachey deed daarin nogal wat moeite om aan te geven waarin Florence Nightingale niet gedeugd had. Die vrouw had toch maar mooi een humaan gezicht gegeven aan onmenselijke politieke en militaire beslissingen…

Er bestaat dus zoiets als bevooroordeeld lezen, zo moest ik mijzelf bekennen. De onderkoelde satire van de biograaf was me in het stuk over kardinaal Manning niet opgevallen, vanwege mijn instinctieve hekel aan al te vroom volk; of hen die de vooraanstaande positie in hun religie voor machtsspelletjes gebruiken.

In het derde portret, van de schooldirecteur Dr. Arnold, vlamt Stracchey’s afkeer nog weer helderder op. Kinderen opvoeden met de kerk, en wat gecanoniseerde klassieken was éen ding. Ze weghouden bij nuttige kennis als de natuurwetenschappen bieden, is niet goed te praten.

Maar het minst vleiend is hij over generaal Gordon. Een soldaat die voor geld onfrisse klusjes opknapte bij dubieuze bewinden. En ondanks alles toch een Victoriaanse held, omdat hij stierf in de Soedan, als gouverneur-generaal, in een zinloos gerekte strijd tegen een Moslim-leger.

Eminente Victorianen allemaal dus, beschreven door een Edwardiaan, zoals geen historicus het zou doen. Strachey gebruikte eerder technieken uit de romankunst om zijn personages te tekenen. En dan was er zijn Engels nog, dat, hoewel zeer goed leesbaar, toch net iets anders van kleur en snit was als het tegenwoordig gebezigd wordt.

Toegegeven, ik moest dit boek nog tijdens het lezen leren lezen. Maar dan nog schaam ik me de satirische elementen pas zo laat te hebben opgemerkt.

Lytton Strachey, Eminent Victorians
336 pagina’s
OUP Oxford 2009, oorspronkelijk 1918

[x]opgenomen in het dossier: the Modern Library