Necessary Angel ~ Wallace Stevens

De verzamelde gedichten van Wallace Stevens [1879 – 1951] heb ik al enige jaren in huis. Zonder er heel veel verder mee te komen.

Amerikaanse poëzie is tegenwoordig vaak anekdotisch, alleen bestaat er ook een belangrijke stroming met een juist heel modernistische kant. Die intrigeert me meer. En de gedichten van Stevens zouden me daar een sleutel toe kunnen aanreiken; maar laten dit dus tot nu toe na.

Eerder dit jaar las ik een wat warrig boek van de academicus Curtis White, die daarin nogal wat inspiratie ontleende aan Wallace Stevens. Opnieuw zeiden de geciteerde gedichten me daarbij niet alles. Maar White haalde ook een essaybundel van Stevens aan, als belangrijke bron. En omdat dit boek toch al in huis was, moest het ook maar eens worden gelezen.

In The Necessary Angel zijn zeven essays opgenomen, waarin Stevens zijn poëtica probeert toe te lichten. Want, zelfs al worden zijn ideeën over poëzie duidelijk in de gedichten, in de loop der tijd ontstonden er bij hem toch ook gedachten over wat er daarbij lukte, en wat juist niet.

Voor Stevens was verbeelding cruciaal. In zijn subjectivistische visie is het namelijk de verbeelding die de werkelijkheid schept. Die werkelijkheid verandert ook volgens hem, telkens als wij pogen iets daarover vast te leggen.

The truth seems to be that we live in concepts of the imagination before the reason has established them. The imagination is the mechanism by which we unconsciously conceptualize the normal patterns of life, while reason is the way we consciously conceptualize these patterns.

Op zijn best is wat wij vastleggen over de werkelijkheid dus een fictie over deze werkelijkheid. En dat levert daarmee beelden of gedichten op die mogelijk even tevredenheid bieden. Maar Stevens besefte hierdoor ook dat er altijd nieuwe en betere scheppingen zullen komen, die de oude dan wegvagen.

Toegegeven, omdat ik nu over deze ideeën heb moeten nadenken, om ze te kunnen samenvatten, krijgt ook het boek van White nog weer iets extra’s.

En het was mooi een aantal goed geschreven essays te hebben mogen lezen. Tegelijk blijft het probleem voor mij met Stevens’ ideeën bijvoorbeeld dat poëzie meestal bestaat uit de uitvergroting van éen moment. En zo’n moment is altijd wel te beschrijven, of desnoods vorm te geven. Maar de werkelijkheid bestaat nu eenmaal niet uit een reeks veelzeggende momenten; zelfs niet als die manier voor kijken het voor de kunstenaar beter mogelijk maakt grip te krijgen op alles.

Wallace Stevens, The Necessary Angel
pagina’s 636 – 751
© 1951
in: Wallace Stevens, Collected Poetry and Prose
1033 pagina’s
The Library of America, 1997

[x]opgenomen in het dossier: Library of America