Casino ~ Marja Brouwers
Over geen Nederlandse auteur heb ik deze eeuw lovender kritieken vernomen dan over Marja Brouwers. En ondanks mijn onverschilligheid voor wat de literaire bijlagen nu weer hypen, blijft toch altijd iets van zo’n oordeel hangen. Een mens is een sociaal dier dat zich makkelijk schikt. Nadenken blijft moeilijk.
Casino was evenwel zo’n boek dat allereerst geschreven leek om enkel academisch gevormde critici te kietelen tot prijzende recensies. Zelden heb ik zulke pretentieuze edelkitsch gelezen als dit boek bevat. Ik dacht ook eerst satire te lezen — een humoristisch onderzoek naar wat het oplevert om Jackie Collins te kruisen met pamfletten over het einde-der-tijden — tot me langzaam de vrees besloop dat de schrijver weleens alles kon menen.
Maar, als schrijven de kunst is om steeds het meest tekende detail te geven, dan valt Marja Brouwers op door telkens het net verkeerde detail te benadrukken. Ze wil zo precies zijn als kan, en toont zo juist aan vaak over zaken te schrijven waar ze geen enkel verstand van heeft.
De zogenaamde kunstmatige intelligentie van computers is ten eerste niet kunstmatig en ten tweede geen intelligentie. Het is pure logica. [203]
Op vrijwel elke pagina staan zinnen waaraan mijn ogen tijdens het lezen bleven haken, omdat ze waar lijken, maar onzin bevatten.
Het zogenaamde kunstmatige intelligentie van computers is pure logica, schrijft mevrouw Brouwers bijvoorbeeld dan. Daarmee in slechts twintig woorden aantonend: a] slecht te verwijzen, en b] niet te beseffen dat niemand ooit spreekt over de ‘kunstmatige intelligentie van computers’. Plus c] blijkens haar voorbeelden ‘kunstmatige intelligentie’ geheel te beperken tot het wat bij het beheren van klantendatabases kan misgaan.
Ze gebruikt dus woorden die al een betekenis hebben, zonder die betekenis te kennen. Er waarschijnlijk daarbij op vertrouwend dat de lezer daarvan diep onder de indruk zal zijn. Imponeergebazel is dit.
Het kunstmatige in de intelligentie van Marja Brouwers werd zo geregeld nogal pijnlijk zichtbaar.
Deze roman wisselt namelijk telkens de verwikkelingen af van enkele uit clichés opgetrokken personages met hoogstwaarschijnlijk filosofisch bedoelde betogen. Wil de hoofdpersoon bijvoorbeeld neuken met de vriendin van een gevaarlijke man, dan volgt eerst nog een verhandeling over verschuivingen in de sexuele moraal sinds de jaren zestig.
Met de gesubsidieerde steun van onderwijs, buurtwerk, media, kunst, literatuur, alles wat een bijdrage kon leveren aan de vestiging van een nieuwe publieke moraal, is de dagelijkse wereld van jonge mensen langzaam maar zeker veranderd in een seksueel concentratiekamp, een unaniem nummertjesbedrijf van naakte lichamen met licht dat nooit meer uitgaat. [109]
Brouwers’ opvattingen over sex waren me overigens al eerder duidelijk geworden uit een pagina’s voortslepende scène, tussen de mannelijke hoofdpersoon en een Duitse starlet in Cannes. Door haar ideeën later nog eens uit te spellen lijkt de auteur er op te vertrouwen dat niemand die haar leest kan lezen. Dat is een andere schoffering van haar publiek.
Casino toont zich vooral door de stelligheid in de betogen een merkwaardig bevreesd boek. Waarin de auteur eerder haar angsten en frustraties op de werkelijkheid projecteert dan dat ze daar nu een verhelderend commentaar op geeft.
En het boek bevat nogal wat geleende en dus nodeloze vulling.
Schimmels vertegenwoordigen een aparte evolutionaire lijn door hun uitzonderlijke meercelligheid, die misschien beter als meerkernigheid aangeduid kan worden. [247]
Want om een slepend huurconflict aannemelijk te kunnen beschrijven, is het vanzelfsprekend nodig einden tekst uit Wikipedia of een ouderwets papieren encyclopedie te parafraseren.
Enfin, ambitie mag Marja Brouwers in elk geval niet ontzegd worden. Tegelijk is Casino het schoolvoorbeeld van een roman waarmee de auteur heel veel wilde, en daar zo slecht in slaagde dat al haar bluf opviel.
Wat me vooral verbaasde aan dit boek, is dat de auteur geen idee lijkt te hebben waar haar kracht ligt, en welke paden ze beter niet kan bewandelen.
Marja Brouwers, Casino
553 pagina’s
De Bezige Bij, 2004
© Boeklog 2005-2019. Alle rechten voorbehouden
2 commentaren
boeklog.info op 24 juni 2010 @ 14:55:24
a] Mevrouw Brouwers schrijft: “De zogenaamde kunstmatige intelligentie van computers is”, en vat dan samen met: “Het is”. Maar “intelligentie” is geen onzijdig woord.
b] Kunstmatige intelligentie, of artificiële intelligentie, is de verzamelnaam voor de studie naar machines die actief en met succes kunnen reageren op prikkels van buiten. Het ideaal is daarbij om tot zelflerende systemen te komen.
Dat ideaal is ver weg.
Aan sommige software is inderdaad de eigenschap toe te schrijven dat die kunstmatig intelligent is. Maar voor verreweg de meeste geldt dat niet, netzomin als de computer in het algemeen; die gewoon een machine is. De klantendatabases waar mevrouw Brouwers naar verwijst zijn dat zeker ook niet; dat zijn enkel verzamelingen data.
Iemand die klantendatabases mijnt, om te kunnen onderscheiden wat de meest lucratieve klanten zijn, kan daarvoor weer wel technieken uit de AI gebruiken.
Zij is een duidelijk slachtoffer van Clarke’s derde wet: ‘Alle voldoende ontwikkelde technologie is niet te onderscheiden van magie’.
Zij grijpt een onderdeeltje uit de informatietechnologie aan om daartegen te fulmineren, en doet dit met argumenten die ze zelf niet begrijpt. Daarbij fouten makend die niet slechts gewoon fout zijn, maar zelfs categorisch fout, zoals ik nu het filosofische begrip ‘category mistake’ maar even vertaal.
Brouwers scheet hoger dan haar kontgat zit.
En daar moet je schrijvers nooit op betrappen.
RSS feeds
Achille van den Branden op 24 juni 2010 @ 13:19:46
Me kostelijk geamuseerd met deze recensie.
Edoch, ik ben ook geen specialist in de kunstmatige intelligentie, en daarom gaat een deel van uw betoog me te snel.
Bij a]: Hoezo verwijzen, naar wat verwijzen?
Bij b]: Bedoelt u dat ‘de kunstmatige intelligentie van computers’ een nogal onnozele tautologie is?