Smoking Diaries. Coda ~ Simon Gray

► door: A.IJ. van den Berg

Voor een postuum uitgegeven boek, dat bovendien getekend wordt door het besef van de auteur te gaan sterven, eindigt Coda onverwacht positief.

Het voorgaande deel van The Smoking Diaries hield op toen Simon Gray net had gehoord een tumor in zijn longen te hebben. Vrij snel daarna werd ook een tumor in zijn nek ontdekt. Dat konden twee verschillende kankers zijn. Maar als de ene een uitgroei was van de andere, betekende dit dat de kanker in Gray’s bloed zat.

Daarmee zou zijn doodvonnis getekend zijn.

En dit vonnis wordt ook uitgesproken. Enkele maanden heeft hij dan nog, als er niets verbetert.

Dus klinkt er ineens wanhoop door in het dagboek, omdat Simon Gray telkens twijfelt aan het nut om door te blijven schrijven. Dus probeert hij van alles uit om niet over het onvermijdelijke te hoeven nadenken; en is Coda het meest experimentele dagboek uit de reeks.

Het valt vooral aan zijdelingse opmerkingen op dat de lezer meestal niet krijgt wat de auteur het meeste bezighoudt.

Over een bezoek bij Harold Pinter, die ook kanker heeft, staat er dan:

So here we were, two elderly and ailing men who’d known each other for half our lifetimes. We talked bitterly about the things that were most on our minds — sickness, hospitals, colonoscopies, catheters, the sheer helplessness and humiliation of it all. His voice got stronger the longer we talked, and we both got more cheerful, the absurdity of it, that such things could be happening to us, who in so many important respects hadn’t yet reached our maturity, we still had miles to go before we slept, miles to go. [224]

Heel knap vind ik het einde van dit boek. Omdat het lijkt toe te werken naar dat ene onvermijdelijke moment waarop Gray niets meer te zeggen kan hebben, en daar dan toch juist niet uitkomt.

De bestralingen zijn aangeslagen. De tumoren in zijn nek en long werden kleiner. In plaats van drie maanden, is Gray nog zeker anderhalf jaar, en misschien wel twee jaar gegeven.

Met deze positieve noot houdt Coda op. Meer krijgen we niet. En dat is goed.

Leef nog in vrede, was mijn idee.

Dit einde had nogal wat effect op mij, wat komt door de reis die ik met Simon Gray had gemaakt. Coda kan misschien los van de vorige drie gelezen worden. Alleen zou ik dat niemand aanraden. The Smoking Diaries zijn een eenheid, ondanks de verschillen tussen de delen, en kunnen volgens mij ook het best meteen achter elkaar gelezen worden.

Simon Gray, Coda
251 pagina’s
Faber and faber 2009, oorspronkelijk 2008

[x]