Smoking Diaries ~ Simon Gray

► door: A.IJ. van den Berg

Als Britse media het over The Smoking Diaries hebben, wordt daarmee doorgaans een serie van vier boeken bedoeld. Dit eerste boek werd een reeks, die weleens in zijn geheel opduikt in rijtjes met favorieten. Daarbij krijgt altijd de humor lof, en de bijtende zelfspot van de schrijver.

Dat wist ik. Net als interviews me inmiddels geleerd hadden dat Simon Gray [1936 – 2008] verder vooral toneelstukken had geschreven. Maar, om boeken heen lezen, is toch een vreemd surrogaat voor het echte werk. Ik besefte nieuwsgierig genoeg te zijn gemaakt om op een dag toch eens dit dagboek te proberen. Waarbij éen boek er dus makkelijk vier konden worden; met alle investeringen in tijd en moeite annex.

Gray begon met dit dagboek op de dag van zijn vijfenzestigste verjaardag, in 2001. Het moment dat hij officieel een oude man werd, gratis met de bus mocht, en nog zo wat voordeeltjes won die bij de leeftijd horen. Zoals dat mensen hem zijn seniliteit zouden vergeven.

En even leek dit boek een traditioneel dagboek te worden, al staan er nooit datums in, waarin Simon Gray beschreef wat er zoal in zijn leven gebeurde. Maar al gauw begon hij de dagdagelijkse beslommeringen af te wisselen met herinneringen aan zijn jeugd.

Dat is op zich al een effectieve mix. Komt er Gray’s toon nog bij, met al zijn vaak zo bitse relativeringen. Al krijgt het boek door al dit ook een duidelijke melancholie.

Bovendien heeft Gray nog een genre in dit boek gemixt. Het is uiteindelijk ook een feuilleton. Ik wil weten hoe het hierna verder gaat, door alle elementen die de schrijver heeft aangedragen over zijn leven op dat moment.

In het begin is het nog zijn vriend Harold Pinter, die zo veel van zijn toneelstukken regisseerde, waar medeleven aan besteed moet worden. Deze heeft net gehoord een agressieve vorm van kanker te hebben.

Overigens staan die verhalen over de jeugdjaren van Gray telkens in contrast met wat er na zijn vijfenzestigste allemaal kapot gaat. Vriend Ian Hamilton is al even dood en wordt gemist. Het stamrestaurant in de straat waar ze wonen, Chez Moi, sluit de deuren. En zijn geld raakt ook al op.

En dan wordt bij Simon Gray zelf prostaatkanker geconstateerd. Waarvoor dan vier behandelingsmethoden blijken te bestaan, die allemaal grote nadelen hebben.

De arts achtte alleen de kans groot dat Gray al bezwijken zou aan een ander gebrek voor de behandeling van de kanker kon aanslaan; dus wordt er voorlopig niets gedaan.

Enfin, het slotdeel van de vier Smoking Diaries heet Coda, en is postuum uitgegeven. Gray stierf in 2008. Hij was ook niet direct een voorbeeld van gezond leven, met zijn drie pakjes sigaretten per dag — hij begon met roken op zijn zevende — of zijn dagrantsoen van vier flessen champagne.

Al stopte hij wel met drinken, nadat zijn zo veel jongere broer Piers zich doodgezopen had.

De uitkomst mag dus bekend heten; al komt geen leven onder deze uitkomst uit. Alleen ben ik nu wel heel benieuwd naar de route waarop die bereikt wordt. Hij is ook nog maar in zijn schooltijd, in de levensbeschrijvingen.

wordt vervolgd