Saxons, Vikings, and Celts ~ Bryan Sykes

► door: A.IJ. van den Berg

Prehistorie is volgens de definitie de tijd waaruit geen geschreven bronnen bestaan. Alleen draagt ieder mens dus codes in zich mee, die van alles vertellen over zijn of haar afkomst; tot tienduizenden jaar terug — en die nog maar relatief kort gelezen kunnen worden.

Is er over mannen wel nog net iets meer te vertellen dan over vrouwen.

Iedereen erft van zijn of haar moeder het mitochondriaal DNA [mDNA]; dat zo snel muteert dat het door wetenschappers als een kalender te lezen is. Bryan Sykes constateerde zelfs dat 95% van de mensen in Europa van 7 oermoeders afstammen.

Inmiddels heeft hij die conclusie iets moeten nuanceren. Er bestond nog een 8ste oermoeder duizenden jaren terug. Met de codenaam Ulrike. Die vooral in Scandinavië veel nakomelingen heeft wonen.

Mannen hebben bovendien een Y-chromosoom — anders waren het geen mannen ook — en dat is eveneens zo’n fragiel geval dat het betrekkelijk snel verandert. En ook voor een heleboel mannen zijn er stamvaders aan te wijzen.

De beruchtste op wereldschaal is wel Dzjengis Khan. 0,5% van de mannelijke wereldbevolking stamt van hem af.

Dankzij de kennis van DNA-patronen zijn nu dus onder meer volksverhuizingen in kaart te brengen — en zelfs met redelijke nauwkeurigheid van een datering te voorzien. En het was deze aanvulling op de geschiedenis die me het meest interesseerde aan het werk van Sykes.

Want wat archeologie vermag te vertellen over de prehistorie, weet ik wel zo’n beetje.

En hoewel deze titel veelbelovend leek, viel Saxons, Vikings, and Celts inhoudelijk toch wat tegen, als het om nieuwe feiten gaat.

DNA-onderzoek van de huidige bevolking toont onder meer aan dat de Britse eilanden en Ierland na de laatste ijstijd eerst vanuit Spanje herbevolkt werden.

Dus zal er indertijd ook een stroom vanuit het zuiden deze kant op zijn gekomen, denk ik dan — wat zoiets interesseert me net wat meer.

Pas veel later kwamen er bevolkingsstromen vanuit het noorden. Zoals de Vikingen. Maar zelfs de op de meeste noordelijke Britse eilandgroepen hebben Noormannen nooit de meerderheid van de bevolking uitgemaakt.

Genetisch onderscheid tussen Kelten en Picten is dan weer eigenlijk niet te maken. Wat de vraag oproept of er eigenlijk wel een onderscheid was; behalve dan op stamniveau. Anders dan de Romeinen maakten, toen die na hun invasie hun vijanden gingen benoemen.

Van die Romeinse invasie is overigens dan weer weinig terug te vinden in het beeld van de huidige Britse bevolking. Wat mede zal komen omdat Romeinse troepen overal vandaan zullen zijn gekomen — zeker niet alleen Italianen waren. Interessant is nog wel de aanwezigheid van vroeg genetisch materiaal uit het Midden-Oosten rondom Londen. Waarschijnlijk gekomen daar toch via de slaven die ooit met de Romeinen mee moesten.

En dat was het wel zo ongeveer in samenvatting wat ik leerde uit deze uitgave. Want, Brian Sykes herhaalde eigenlijk vooral zijn eerste boek, The Seven Daughters of Eve. En verder is deze uitgave voor een groot deel gevuld met hoe het veldwerk verliep in Ierland, Schotland, Wales, en Engeland. Al dit vanzelfsprekend, zodat Saxons, Vikings, and Celts ook op zichzelf kon staan als boek.