World Beyond Your Head ~ Matthew B. Crawford

Dat niemand meer leest, is al een oeroude klacht, die volgens mij altijd gebaseerd wordt op wel heel erg weinig. Op romantische ideeën over het verleden bijvoorbeeld. Maar dat de klaagzang toch telkens nieuw kan lijken, is omdat deze zo vaak verpakt wordt in een aanleiding die er eerder nog niet zo was.

Tegenwoordig heeft bijvoorbeeld internet het altijd gedaan.

Want niemand kan zich nog ergens op concentreren, vanwege alle afleiding die de hedendaagse elektronica ons constant biedt. Daardoor is het velen onmogelijk geworden om nog een inspanning te verrichten die enige tijd en concentratie vergt. Zoals het lezen van een boek.

Hoe onnozel ook, ene Nicholas Carr haalt wereldwijd bestsellers met werk waarin bovenstaand simplisme de centrale these is. Terwijl het me toch behoorlijk paradoxaal lijkt dat de man zo veel succes heeft met boeken die verkondigen dat niemand meer van boeken kan genieten.

Ook Matthew B. Crawford baseerde een heel boek op het gegeven dat niemand zich nog langer dan zes tellen ergens op richten kan. Zij het dat bij hem niet enkel internet de schuld krijgt.

Het is namelijk nog erger.

We weten domweg niet meer wie we zijn. Het ontbreekt ons aan individualiteit. En dit ontbreken van een stevige kern zadelt ons de hele tijd met het idee op van alles te missen. Waarop we vluchten in trivialiteiten.

Crawford’s betoog hoe het dan mogelijk is om wel een individu te worden, luidt niet anders dan in zijn eerdere boek Shop Class as Soulcraft. Hij was een filosoof, die uiteindelijk oude motorfietsen ging repareren voor zijn beroep; want dat ambacht gaf hem de meeste bevrediging.

Dus moeten wij allen iets vinden om met onze handen te doen.

En op zich kan ik nog een heel eind meegaan met deze stelling ook. Toch viel het me relatief zwaar om deze uitgave te lezen. Crawford had onder meer te veel uitspraken nodig van een willekeurig rijtje filosofen om zijn betoog gewicht te geven. Wat heel goed kan komen omdat de these van The World Beyond Your Head me een levensgroot cliché lijkt.

Maak van je hobby je werk, en je werkt nooit meer een dag in je leven. Zoiets.

Bovendien interesseren me bij filosofie de antwoorden nooit, laat staan wat éen of andere wijsgeer eeuwen terug schreef dat nu toevallig aardig past in het betoog.

Filosofen moeten domweg betere vragen stellen dan ik dat kan. En als dit niet gebeurt — of, zoals in dit boek, als vele vragen zelfs helemaal uitblijven — dan leest een tekst wat raar. Auteurs moeten me meeslepen. Ik wil niet al tijdens het lezen de analyse trekken dat de schrijver zijn tekst nogal kunstmatig aan het opvullen is.

The World Beyond Your Head heeft aanzienlijk meer intellectuele pretenties dan willekeurig welk hedendaags werkje over ‘mindfulness’. Alleen hoort dit boek nu net ook tot dat genre. En mede dus tot de miljardenindustrie die profiteert van alle onzekerheid bij het publiek over de beste invulling van hun leven.

Toegegeven, Crawford zette me tot denken aan, net als Carr dat ooit deed, omdat hun ideeën meteen tegenspraak oproepen. Doordat hun verontrusting volgens mij een merkwaardig soort selectieve verontwaardiging bevat.

De openbare bibliotheken hebben de laatste eeuw altijd al meer boeken kunnen aanbieden dan een normaal mens in zijn of haar leven lezen kan. Dus hoe kan iemand claimen dat er nu ineens meer dan ooit is dan wij nog kunnen hanteren?

Kranten bevatten altijd al meer trivia en nodeloze afleiding dan waarlijk goed geschreven berichten, en daarmee nuttig nieuws. Toch ben ik nooit ergens het verwijt tegengekomen dat er te veel dagbladen worden uitgegeven om elke dag weer door te kunnen nemen. Wat domweg komt omdat elke krantenlezer filtert, en selectief leest.

Matthew B. Crawford’s pleidooi om eerst het zelf te ontwikkelen, omdat daarop zulke filters tegen afleiding vanzelf zullen komen, is daarom weliswaar niet geheel onwaar. Wat me tegenstaat is dat de analyse voorafgaand aan diens betoog dramatisch tekort schiet.

Matthew B. Crawford, The World Beyond Your Head
On Becoming an Individual in an Age of Distraction
307 pagina’s
Farrar, Straus and Giroux, 2015

[x]opgenomen in het dossier: ik [het ik]