Drijfzand ~ Henning Mankell
Tijdens het laatste volle jaar van zijn leven publiceerde The Guardian een reeks autobiografische stukken van Henning Mankell over wat het betekende om kanker te hebben. Deze teksten maakten onbehoorlijk veel indruk. Terwijl het boek waarin al deze fragmenten werden opgenomen mij nu tegenviel.
En waren het dan mijn overdreven hoge verwachtingen die het lezen van Drijfzand tot een teleurstellende ervaring maakten? Of is het boek echt te lang, en gewoon niet goed genoeg?
Ik weet zeker dat er enige projectie speelt.
Mankell [1948 — 2015] kreeg begin 2014 te horen dat die vervelende pijn in zijn nek niet door een hernia kwam. Boosdoener was een uitzaaiing van een tumor in zijn linkerlong. Uiteindelijk heeft hij na deze ernstige diagnose nog ruim anderhalf jaar geleefd.
En waarschijnlijk hoopte ik er op dat het verhoogde besef sterfelijk te zijn de schrijver nog eens tot volledige concentratie had aangezet. Dat Mankell, in oog met de dood, alle valse schaamte en terughoudendheid was kwijtgeraakt, zo hij die hij nog mocht hebben gehad na al zijn toneelwerk en boeken. Dat hij kortom alles had durven te schrijven.
Terwijl ik best wist, uit de eigen treurige ervaring, dat sterven aan kanker de stervende nu net niet nog eens tot prestaties hoeft aan te zetten. Waarom ook? De menselijke ijdelheid wordt klein als het einde nadert.
Maar juist omdat zij nog zo veel te zeggen hadden kunnen hebben, en dat toen niet deden, hoopte ik dat dit voor een schrijver anders zou zijn geweest. Dat deze nog wel de moeite had gedaan. Al was het maar omdat het schrijven, en het worstelen met tekst, voor hem ook zo vertrouwd kon zijn geweest. Iets geheel normaals en gewoons in volstrekt abnormale tijden.
Drijfzand werd helaas alleen in enkele maanden geschreven. En dat was waarschijnlijk te kort aan tijd om op een heel leven terug te kijken, en de episodes werkelijk op hun betekenis te wegen. Het boek wisselde voor mij ook te vaak van kwaliteit. Tegenover passages waarin elk woord er toe doet, en die ik al kende uit The Guardian, stond te veel langdradigheid. De schaarse wijsheden verdronken in de zee aan anekdotes.
Dus las ik een autobiografie waarin een man terugkeek op zijn leven en streven, waarvan me tijdens het lezen al duidelijk was dat ik die snel zou vergeten.
[wordt vervolgd]
RSS feeds