Soms feest ~ Pam Emmerik
Niet zo heel vaak leest een verhalenbundel als een roman. Als een groter geheel waaruit dan de vervelende stukken zijn weggelaten. Als een mozaïek van losse delen waarin toch ook een totaalvoorstelling is te zien. Soms feest van Pam Emmerik [1964 — 2015] pakte uit als zo’n verzameling. Hoewel het boek slechts fragmenten biedt uit éen leven, horen die toch allemaal bij elkaar. Mede door hoe ze vertellen wat ze vertellen.
De verhalen hebben telkens dezelfde hoofdpersoon: Charlie — ‘niet van Charlotte maar van Charlie Parker’ — en het boek gaat met een hinkstapsprong door haar rommelige leven heen; met af en toe een terugblik daarbij.
Verbindingen tussen de losse onderdelen van de bundel, de scènes waarop even de nadruk kwam te liggen, mag de lezer zelf aanbrengen.
Chronologisch beginnen die verhalen zo ongeveer als Charlie elf is en een hekel aan school heeft. Daarbij wordt dan tegelijk het vreemde gezin geschetst waaruit ze stamt — met een nogal promiscue vader onder meer — en het leed uiteindelijk dat de geschiedenis het hele voorgeslacht aandeed.
Hoe betrouwbaar Charlie is als vertelstem lijkt me moeilijk in te schatten. Tegelijk bestaat de charme van deze verhalen eruit dat ze er vaak ‘net even naast’ verteld worden. Het realisme wordt dan terloops even aangekleed met vreemde details. Nuttige informatie komt lang altijd niet aan bod. Er staat ook niet altijd wat er staat.
Dus is het de volstrekt eigen toon waarop alles in dit boek verteld wordt die Soms feest tot een belevenis maakten. De spot vooral die onderhuids in vrijwel alle beschrijvingen meeweegt, terwijl er nogal wat treurigs gebeurt in de verhalen.
Andere auteurs wijden hele romans aan vriendinnen of echtgenotes die doodgaan aan de borstkanker. Bij Pam Emmerik wordt die hele geschiedenis opvallend terloops afgedaan. Klaar in een alineaatje hier en daar. Waarbij de emoties van Charlie zorgvuldig buiten het verhaal zijn gehouden.
Uniek is het natuurlijk niet dat een schrijver bijna lijkt te genieten van alle leed de boekpersonages aangedaan. Elsschot las de handelstragedie Kaas geamuseerd voor — alsof het een komedie was. Kafka en zijn vrienden lachten om diens vreselijke verhalen. Alleen waren dat voor mij tot nu toe altijd anekdotes uit de geschiedenis van de literatuur.
Pam Emmerik maakte me het eerst inzichtelijk dat dit mechanisme echt bestaat. En werken kan. Ook bij de lezer. Niet eens bij de schrijver alleen.
RSS feeds