Vermessung der Welt ~ Daniel Kehlmann
Geen boek onleesbaarder voor mij dan een historische roman, en al helemaal als dat een vie romancée is. Dus had ik Die Vermessung der Welt nooit gelezen als het boek me niet ook toch geïntrigeerd had.
Een hooggeprezen uitgave, en een bestseller zelfs, die recht zou doen aan liefst twee groten uit de wetenschapsgeschiedenis? De wiskundige Gauß, en de ontdekkingsreiziger en bioloog Humboldt?
Helaas was me al binnen een pagina duidelijk met een vrolijk schmierende auteur van doen te hebben, die het daarop ook nooit echt lukte om levende personages te creëren. De twee Duitse geleerden werden bij hem platte genieën uit de Superman-school; die werkelijk elke empathie ontbeerden voor normale stervelingen niet even intelligent of gedreven als zij. Bordkartonnen kereltjes.
Moet ik dan nog klagen dat alle bekende anekdotes over het genie van Gauß — terecht of legende — door Kehlmann naverteld worden? Ik kreunde in elk geval van afschuw toen natuurlijk ook het apocrieve verhaal langskwam van hoe het genie als schooljongen al zijn meester verraste door binnen een paar tellen de uitkomst te weten van een schijnbaar onmogelijke rekensom. Wat het totaal is van alle getallen van 1 tot en met 100 opgeteld.
De roman heeft als kern een ontmoeting in Berlijn tussen Alexander von Humboldt en Carl Friedrich Gauß, waar de laatste helemaal geen zin in had volgens deze roman. Dus had de schrijver nog een intrige te verzinnen met een volwassen zoon, die niet deugen wilde in de ogen van vader Gauß, die hem toch had weten over te halen. Waarop zoonlief later nog behoorlijk in de problemen kwam ook.
Tussendoor wordt in afwisselende hoofdstukken de biografieën geschetst van Gauß tot dan moment, en die van Humboldt; bij wie het dan vooral gaat om de ontberingen geleden tijdens diens ontdekkingsreizen in Spaans-Amerika.
En goed, dan begrijp ik de aantrekkingskracht echt wel van die vroeg negentiende-eeuwse wetenschap als onderwerp. Op dat moment, toen aarzelend God als verklaring voor verschijnselen werd losgelaten door sommigen die zelf durfden kijken, en er ook eindelijk systematiek kwam in dat zien, is ineens van alles bedacht. Zo ik een specialisatie heb in de geschiedenis, dan is dat ontwikkeling van de wetenschap in de negentiende eeuw. Vertel mij wat.
En éen man alleen kon toen nog fundamenteel nieuwe vondsten doen. Genieën konden indertijd nog doorgaan voor echt geniaal, in plaats dat het noeste kommaneukers waren in vast dienstverband die hoogstens ergens een puzzelstukje vonden om aan te leggen in het patroon dat anderen al hadden uitgespreid.
Is er ook dat gekke Duitsland nog, van voor de eenheid, met al zijn verschillende vorstendommetjes. Of dat Napoleon ineens grote delen van dat land kon bezetten. En ook dat aspect biedt een schrijver mogelijkheden om zelfs het decor nog levendig te maken.
Alleen zijn de eisen blijkbaar niet zo heel hoog, als het luchtig in eigen woorden navertellen van twee levensgeschiedenissen, gelardeerd met wat schrijversfantasietjes om een soepel verhaal te krijgen, zo veel waardering weet op te roepen. Mij lukte het niet om te zien wat hier nu zo geweldig aan was geweest.
Daniel Kehlmann, Die Vermessung der Welt
304 pagina’s
Rohwolt Taschenbuch, 2005
© Boeklog 2005-2019. Alle rechten voorbehouden
2 commentaren
boeklog.info op 6 juli 2018 @ 12:24:34
Tijl lezen moest dus maar even wachten. Als dat er ooit nog van komt.
RSS feeds
Karel op 6 juli 2018 @ 11:55:52
Het is ondertussen tien jaar geleden dat ik dit las, dus mijn herinneringen zijn niet zo kakelvers meer. Maar inderdaad, ‘echte’ personages kan ik me niet herinneren. Vond ze eerder een soort Stadler & Waldorf-figuren, want misschien de reden waarom ik me met dit boek vermaakte. In zijn recentste werk (‘Tijl’) is het trouwens alweer van dattum: Tijl is geen personage, eerder een soort ‘vignet’.