Waarom vrouwen betere lezers zijn ~ Herman Franke

► door: A.IJ. van den Berg

Herman Franke schreef een column in de Volkskrant vol met behartigenswaardige woorden over lezen, en schrijven. Misschien doet hij dit nog wel. Ik lees die krant niet meer, dus is dat me onbekend. Maar daarom ben ik blij met deze bundeling van Franke’s columns uit de periode 2000-2004. Ook al omdat deze elkaar prettig versterken in het boek; en dat is het belangrijkste criterium waarmee ik een verzameling als deze beoordeel.

Iets moeilijker wordt het een inhoudelijke beschrijving te geven van Waarom vrouwen betere lezers zijn. Dit komt omdat er zo’n diversiteit aan columns in deze bundel is opgenomen, maar ook omdat Franke zich regelmatig met hetzelfde bezighoudt als ik hier op boeklog. Wat maakt dat iemand goed schrijft? En waarom is dit dan wel?

Vaak genoeg ben ik het met hem eens, wat het makkelijk maakt dit een prettig boek te vinden. Toch vind ik dat hij in het titelstuk te ver in een verkeerde richting doorschiet. En laat me daar dan de rest van dit stukje maar aan wijden.

Het stoort Franke dat oudere mannen en intellectuelen vaak zo’n dédain tonen voor de Nederlandse literatuur. Hij voert allerlei argumenten aan waarom dit zo zou zijn, en concludeert dan:

Vrouwen lijken meer ook dan mannen op zoek naar wat er buiten de dominante mediawerkelijkheid van belang is in het leven. Daarom zijn vrouwen betere lezers dan mannen, afgezien natuurlijk van de mannen die als vrouwen lezen [64].

Ik voelde me aangesproken door die opmerking over dat dédain. Want, als ik me ergens negatief over uitlaat hier, dan wel over het niveau van de doorsnee Nederlandse roman. Zelfs bij geliefde schrijvers als Komrij of Brouwers stel ik moeite te hebben met hun verhalend proza.

Maar lees ik die romans dan niet omdat essaybundels en andere non-fictie me beter voorbereiden om in gezelschap mee te praten, zoals Franke wil?

Hier is vaker opgemerkt dat ik altijd om twee verschillende redenen heb gelezen; vanwege de lering en vanwege het vermaak. Dat vermaak moet dan ook echt een ontsnapping bieden. Ik merk dat dit steeds moeilijker wordt, naarmate ik meer gelezen heb. De trucs die schrijvers inzetten om mij tot doorlezen te verleiden, zijn me inmiddels bekend. En verder zijn te veel boeken te dik, of anders houdt de auteur mij wel voor onnozel, wat ook irriteert.

Het sleutelwoord is sfeer, en misschien wel roes. Dit vereist dat de schrijver me van alles laat herkennen en tegelijkertijd dat ik verrast blijf. Daarin slagen er steeds minder, omdat mijn standaard almaar hoger wordt, en mijn geduld voor matige boeken verdwijnt.

Meer is daar niet bij.