Bend in the River ~ V.S. Naipaul

Deze roman vereiste wat discipline om uit te krijgen. Ik zag de grote kwaliteit namelijk wel, maar tegelijk gaf Naipaul me geen aanleiding tot emotionele betrokkenheid bij het verhaal. Uit het boek kwamen lang geen redenen voort om door te willen lezen. Dus ging het met een verplicht hoofdstukje per dag, tot haast op het einde. Toen wilde ik ineens wel dolgraag weten hoe het verder met de hoofdpersoon zou gaan.

A Bend in the River is Naipaul’s boek over Afrika. Dat is een denkbeeldig Afrika, al heeft het naamloze land in de roman veel weg van de voormalige Belgische Kongo. Zijn hoofdpersoon heet Salim. Die is wel Afrikaan van geboorte, maar geen landsman, want een moslim van een etnisch Indische oorsprong. Bovendien komt hij van de kust — waar ze de dingen toch al anders doen — om een handel over te nemen in het binnenland, in de stad aan de rivier.

Maar dan breekt er een oorlog uit, waarna de veranderingen snel op elkaar volgen.

Misschien is mijn probleem met dit boek dat de hoofdpersoon zo lang een in alle opzichten toekijkende buitenstaander blijft. Misschien maakt dat de eigenlijke hoofdpersoon dan wel het land — of desnoods het continent — waarover Naipaul indirect vertelt wat er verandert, en wat toch in de kern gelijk blijft. De vraag is dan wel wat de fictie aan het essay toevoegt.

Het hoorbaar maken van de verschillende stemmen misschien.

Na de machtswisseling, en de komst van een Marxistisch geïnspireerd dictatorschap, worden bedrijven oneigend. Zoals uiteindelijk ook de handel van de hoofdpersoon. En pas op dat moment wordt dit boek even meeslepend. Als die man zich realiseert hoe weinig geld hij heeft, en dat hij dit zo snel mogelijk vermeerderen moet, om weg te kunnen.

Want weggaan uit de corrupte rotzooi, is noodzaak. Zo moet de eindconclusie wel luiden.