Sir Vidia’s Shadow ~ Paul Theroux
In zijn recente biografie van V.S. Naipaul doet Patrick French nogal wat moeite om aan te tonen dat Theroux weleens liegt in diens portret van de schrijver uit ’98. Sommige ontmoetingen in het boek hebben nooit zo plaatsgehad, een aantal mensen is niet goed gerepresenteerd, en Theroux maakte het vaak allemaal mooier dan het was.
Dat zal.
En het zal ongetwijfeld een taak zijn van een biograaf om eerdere interpretaties over diens hoofdpersoon te prijzen, of juist te ontkrachten. Maar mij interesseert eerlijk gezegd van vrijwel elk boek slechts of ik het een goed boek vind, of niet.
Theroux’s biografie, over Naipaul en hemzelf, is goed. En een echt boek. Niet alleen een dubbelportret. French’ biografie is daarentegen maakwerk, dat van mij honderden pagina’s dunner had gemogen.
Enfin, dan eindigt Theroux met een scène die zo bedacht lijkt, dat die wel echt gebeurd moet zijn. Als hij zijn oude vriend in Londen op straat tegenkomt, en deze hem eigenlijk niet meer wil kennen. Maar dat einde had zich al afgetekend in de hoofdstukken daarvoor. Omdat wel heel veel in de vriendschap tussen de beide schrijvers van Theroux’s kant begon te komen. Op zijn brieven kwam hoogstens een telefoontje als antwoord. En in een catalogus van een antiquariaat ontdekte hij boeken, die hij met een persoonlijke opdracht aan Naipaul en zijn vrouw had geschonken.
Misschien trad de verwijdering al veel eerder op. Misschien was de vriendschap er wel alleen toen beide schrijvers nog redelijk onbekend waren; en ze nog woekeren moesten met hun geld. Maar toen ging Theroux die treinreis maken, beschreven in de Great Railway Bazaar, en overtrof de leerling de meester opeens wel zeer in publiekelijke waardering.
Theroux en Naipaul leerden elkaar in Afrika kennen, waar de éen voor het Amerikaanse Peace Corps actief was — om niet naar Vietnam te hoeven — en de ander als gastschrijver werkte. Van grote betekenis daarbij was hoe de oudere schrijver zijn jongere collega stimuleerde; al was het alleen maar door hem meteen als collega te aanvaarden.
Zowiezo zijn vrijwel alle opmerkingen interessant die Naipaul over het schrijven maakt in dit boek. Zelfs al plaatst hij veel daarvan om te shockeren; om te laten zien dat hij niet onder de indruk is van wat bij anderen wel een heel hoge reputatie heeft.
Ik ben blij dat Patrick French’ boek me ertoe heeft aangezet deze biografie toch eens te herlezen. Mede omdat ik er al na éen hoofdstuk toe kwam toch ook de originele versie maar te kopen – Naipaul’s bitsheid klinkt beter in het Engels – en zo voor slechts éen dollar een exemplaar verkreeg met de handtekening van de auteur daarin.
RSS feeds