Once Upon a Number ~ John Allen Paulos
Ergens in dit boek speculeert de wiskundige Paulos over wat maakt dat wij zo veel betekenis aan toeval hechten. Volgens hem is die houding cultureel bepaald. Van het moment. In de verhalen die wij tegenwoordig lezen, of zien, wordt toeval het liefst buiten beschouwing gelaten. Toeval wordt als een te gemakkelijk verhaalelement gezien; een verteltruc die een beetje ambachtsman maar beter niet gebruiken kan [al verklaart dit het bestaan van Paul Auster niet]. Daardoor zijn we er nauwelijks meer op ingesteld dat ons ook toevallig iets kan overkomen.
In de negentiende eeuw was dit wel anders. De boeken stonden vol toevalligheden toen.
Het zijn dit soort observaties die voor mij Once Upon a Number de moeite waard maken. Er even van afgezien dat ik geen idee heb of Paulos gelijk heeft of niet. Maar daar gaat het me niet om.
Paulos doet iets aardigs in dit boek. Hij pakt een oude discussie op, ooit begonnen door C.P. Snow, over de kloof tussen die twee culturen. Tussen de letteren en de harde wetenschap. En Paulos onderzoekt op tal van manieren waar het verschil in zit tussen verhalen en statistieken. Beiden hebben namelijk hun aparte wetten.
Zo meent hij dat exact geschoolde mensen, zoals wiskundigen, anders redeneren dan heel veel schrijvers. Paulos leidde bijvoorbeeld uit de brief van de Unabomber af, dat deze wiskunde moest hebben gestudeerd, vanwege de tot in het bizarre doorgetrokken logica. En hij stak indertijd zijn nek uit door deze these ook in een krant te zetten voor de man gepakt was. Hier kan tegenin worden gebracht dat bijvoorbeeld volgens Ian Stewart de bewijsvoering in de wiskunde niets anders is dan het aannemelijk maken van een verhaal. Ik geloof Paulos daarom lang niet altijd.
Om de verschillen tussen verhalen en statistieken te laten zien, moet hij die soms ook stevig overdrijven.
Aardig voor mij aan dit boek was wel dat het een tegengif bevat tegen het boek The Black Swan van Nassim Nicholas Taleb. Beide auteurs denken hardop na over de fouten in het gebruik van statistieken. Maar het grote verschil tussen hen is dat Taleb meent daar met oud-testamentische nadruk voor te moeten waarschuwen. Paulos maakt liever grappen.
De gemiddelde inwoner van Miami wordt geboren als Hispanic, en sterft als Jood, zo schrijft hij. En een betere waarschuwing om altijd op te letten wat er in een bewering precies gemiddeld wordt, is nauwelijks te geven.
Dit was alweer het derde boek dit jaar dat ik las waarin statistiek zo’n grote rol speelt, terwijl ik over dit onderwerp al meer vergeten ben dan Paulos me erover vertellen kan. Maar toch. Weten dat cijfers gemanipuleerd kunnen worden, is in deze samenleving een bijna elementaire voorwaarde tot kennis.
Al houd ik aan dit boek vooral éen vraag over. Voor boeklog.
Komt het door mijn exacte achtergrond dat ik zo de schurft heb aan schrijvers die hun verhalen niet logisch doordenken? Dat ik auteurs haat die voor een leuk knaleffect even iets opvoeren en daar vervolgens helemaal niets meer mee doen?
RSS feeds