Utterly Impartial History of Britain ~ John O'Farrell

► door: A.IJ. van den Berg

Audioboeken vind ik ondingen. Hoewel ik het wel degelijk prettig vind als iemand mij voorleest. Maar ik lees gewoon zo veel sneller dan iemand anders het oplepelen kan. Een compleet audioboek beluisteren vergt een enorme investering in tijd; dat eist werkelijk stukken van een leven.

Op die regel zijn twee uitzonderingen. Sommige literaire podcasts doen het heel goed, als ze niet langer dan een minuut of tien duren. Dat is precies een lengte die leemten vult, of een prettige begeleiding is op een karweitje dat verder geen hersencapaciteit vraagt.

En, inmiddels hel ik ook naar het idee over dat de meeste poëzie beter beluisterd, dan gelezen kan worden.

Dit werk van John O’Farrell, An Utterly Impartial History of Britain, was voor het eerst eens een boek waarvan ik denk dat het audioboek een stuk interessanter uitpakt dan dit papieren exemplaar. Dat is om de humor waarin het verhaal wordt verpakt.

Hij heeft trouwens ook al gedeelten eruit als hoorspel gebracht, op de BBC radio. [Fragment, 2.24 minuten.]

En ik geef toe, het was door die uitzendingen dat ik het boek heb gekocht. Bovendien leek het uitgangspunt me interessant, zeker nu de Nederlandse goegemeente de Vaderlandsche geschiedenis het liefst in plechtige canons ziet vastgelegd. Totaal oninteressant, die ontwikkeling om de Nederlandse historie belangrijker te maken dan die is. Speel toch liever eens met het verleden. Als het dan toch per se over vroeger moet gaan, vertel die verhalen dan maar met grapjes erbij. Relativeer.

Maar, hoewel ik nog altijd gewonnen ben voor het idee, faalde O’Farrell voor mij op een aantal punten in de uitvoering.

Humor bedrijven, is natuurlijk ook een hachelijke zaak. Humor is namelijk uiterst tijdgebonden, omdat humor vooral speelt met de taboes van een cultuur, en een tijd. Daarbij is het voor de humorist een basis om te vertrekken vanuit wat het publiek met hem deelt.

Maar een lezer van een geschiedenisboek heeft lang dezelfde kennis niet over de geschiedenis als de schrijver van het boek. Daardoor rest die meestal weinig meer dan te spelen met de cliché’s die er over het verleden bestaan — Vikingen, Henry VIII, Jethro Tull — of door het vroeger te benaderen vanuit het nu.

Dit boek werkt het best als het de geschiedenis beschrijft waarover het minst bekend is. Dan durft O’Farrell zich tenminste nog vrijheden te permitteren die tot hilarische beschrijvingen leiden. Naarmate de tekst naar deze eeuw toekruipt, wordt deze vervelender. Dan moeten bijvoorbeeld alle koningen genoemd worden die in Engeland ooit de troon bezetten. De grapjes daarbij, blijven roerloos op het papier liggen; hoe prettig het op zich is dat de historicus van dienst behoorlijk op al die gekroonde hoofden kankert.

Ik geef opnieuw toe, puur door een gemis aan belangstelling had ik anders nooit een overzichtwerk van de Britse geschiedenis gelezen. In die zin heeft de humor in dit boek wél nut gehad.