Nine Stories ~ J.D. Salinger

► door: A.IJ. van den Berg

Als een veenbrand die om de vijf jaar even fel opwakkert, zo is de blijvende aandacht voor de schrijver J.D. Salinger. Ondanks dat deze geheel in de anonimiteit verdween, na een roman en drie verhalenbundels te hebben gepubliceerd in de jaren vijftig en zestig.

Heel rouwig kan ik niet altijd zijn om dit fenomeen. Zo was er een relletje in 1997, toen een uitgever voor het eerst het lange verhaal ‘Hapworth 16, 1924’ in boekvorm wilde publiceren. Het bedrijf kwam daarop terug, maar ondertussen hadden gedienstige geesten wel al zelf alle niet gebundelde verhalen van Salinger verzameld, en op internet gepubliceerd.

Dat gaf me eindelijk kans om eens te vergelijken.

Ik houd veel van Salinger, maar mijn liefde gaat vooral uit naar de vroege verhalen. Zijn roman The Catcher in the Rye maakte weliswaar enorme indruk ooit, maar toen was ik nog maar zestien. Overigens lijkt dit me wel nog steeds de perfecte leeftijd om dat boek te lezen, met al zijn wrok tegen de schijnheiligheid van volwassenen. Salinger’s latere verhalen hebben dan weer als bezwaar dat ze voor mij een zweem van [godsdienst]waanzin tonen die ik niet prettig vind.

In Nine Stories zijn negen vroege verhalen gebundeld. Dat maakt dit een vrijwel perfect boekje, dat ik om de zo veel jaar herlezen moet.

Weliswaar weet ik van alle verhalen wat erin gebeurt, dit maakt namelijk niet uit. Zo veel gebeurt er ook niet. Het gaat vooral om de zinnetjes waarin de gebeurtenissen beschreven worden, hoe de mensen in de verhalen met elkaar praten. Omdat ik die zinnetjes, met al hun terloopse details, namelijk niet onthoud. Daardoor zijn de verhalen, ook bij de zoveelste herlezing, altijd weer rijker dan ik dacht.

‘A Perfect Day for Bananafish’ en ‘For Esmé – with Live and Squalor’ uit deze bundel horen zowiezo tot mijn lievelingsverhalen, van welke auteur dan ook. Toch is bijna onmogelijk uit te leggen waarom. Heel ingewikkelde vertellingen zijn het niet. Maar het gaat erom dat deze verhalen nu juist in staat zijn iets aan emotie op te roepen, dat op een voortdurende verbazing of een totale overgave aan de schrijver lijkt. Daardoor is Salinger in staat me iets mee te geven dat ik vergeefs bij de meeste andere schrijvers zoek.

Uit die 22 nooit gebundelde verhalen — die ik dus eerder ooit van internet plukte — blijkt overigens dat Salinger er toch wel even over gedaan heeft om dat hoge niveau te halen. Het oudste verhaal in die verzameling dateert uit 1940, en zou volkomen oninteressant als het niet van Salinger was. Pas ruim na de Tweede Wereldoorlog, zo in de tijd als hij met ‘A Perfect Day for Bananafish’ voor het eerst iets aan The New Yorker verkoopt, is er die volkomen eigen toon en aanpak. 1948 blijkt dan een rijk jaar te zijn.

En toch had dit boek nooit Ten Stories kunnen heten, laat staan Eleven Stories, of Twelve….