Altijd vandaag ~ Esther Jansma

Altijd vandaag is een verzameld werk tot nu toe van de dichteres Esther Jansma. Er zijn zeven bundels integraal in opgenomen, volgens de verantwoording. Opvallend is wel dat Picknick op de wenteltrap daar ook toe behoort. De oorspronkelijke uitgave daarvan heette toch echt een roman te zijn. Maar temidden van zes dichtbundels verandert dat boek met prozafragmenten dus ineens van karakter.

Ik ben overigens blij Picknick op de wenteltrap eerder gelezen te hebben. Gebeurtenissen uit dat boek komen ook terug in de vroegste gedichten uit Stem onder mijn bed, of Bloem, steen. Door te weten dat haar ouders scheidden toen zij nog klein was, en dat haar vader jong stierf, heb ik nu een ingang tot sommige poëzie gekregen.

Eerdere pogingen haar dichtwerk te lezen, stuitten af. De verwoorde emoties waren te particulier om bij mij iets te raken.

Neemt niet weg dat vooral de vroege poëzie van Jansma me nog altijd niet vreselijk veel zegt. De daarin opgeroepen wereld is klein, blijft dicht bij de dichter, en er staan gaan frasen of zinnen die iets overbekends op geheel nieuwe wijze verwoorden voor mij.

In latere bundels, als Hier is de tijd, Dakruiters, en Alles is nieuw, ruilt Jansma haar particuliere universum in voor een wereld die ik beter ken. Ineens duikt de geschiedenis op als onderwerp in haar gedichten. Dat is niet vreemd voor wie weet dat ze archeologe is, met als specialisatie het dateren van oud hout.

Dan ook doet ze meer met de vorm, en lengte van haar gedichten.

Dit boeide me meer, maar toch ook weer zonder het idee te hebben iets te lezen dat voor mij bedoeld kon zijn. Het was in elk geval opvallend dat ik maar enkele gedichten labelde om nogmaals te lezen. Daaronder was dan wel ‘Archeologie’, dat een lofdicht op Ötzi zou kunnen zijn, en een spotvers tegen de leegte van het narrativisme in de geschiedschrijving.

Archeologie
Als we ons dan toch moeten kleden
tegen kou bijvoorbeeld of in naam van iets
in resten van dit of dat verleden
verhalen en geheugensteuntjes die niets
vertellen dan dat we er al waren
in de tijd die bestond voor dit heden —
als wij onszelf alleen in het nu kunnen bewaren
door onszelf voortdurend uit te vinden in het nu
dan liefst eenvoudig, aan de hand van kleding.
Je zit aan tafel. Opeens zie je hoe iemand
ijs overstak, hoe hem de kou beving
of een ander einde en je zegt: kijk,
hier heb je zijn schoenen, leren mantel, wanten.
‘Waar is de tijd? Hier is de tijd.’

uit: Hier is de tijd