It All Adds Up ~ Saul Bellow

Sinds het internet het zo makkelijk maakt om Engelstalige boeken te bestellen, heb ik ontdekt dat Nederlandse uitgevers me in het verleden dikwijls bestolen hebben. Dan brachten ze een boek uit in vertaling, en was het niet het hele boek. Goed, de Nederlandse uitgaven zijn meestal op beter papier gedrukt, of hebben een stevig en glimmend kaft; maar die uiterlijkheden interesseren me uiteindelijk toch weinig.

It All Adds Up bevat vijftig procent meer artikelen dan Van een vaag verleden naar een onzekere toekomst: de titel waaronder dit boek in 1995 werd uitgebracht hier. Bovendien zijn de oerteksten alleen al meer waard doordat die Bellow’s eigen woorden brengen. De vertaling is bij Bellow altijd nogal wat minder dan het origineel. Dat zal ik misschien moeten toelichten.

Toen Saul Bellow doodging, in 2005, stierf daarmee ook een laatste vertegenwoordiger van een generatie die op een uitzonderlijke manier opgroeide met taal en boeken. De televisie, en andere massamedia, hebben die mogelijkheid voor ons allang verpest. Maar voor hem en zijn generatiegenoten, volwassen wordend in de crisisjaren, was het niet alleen normaal om te lezen, en om daarbij alles te lezen, zij hadden ook de tijd om het gelezene te bespreken en te verwerken.

Dan nog moet er dat talent zijn om iets met die taalervaring te doen. Maar goed, Bellow’s boeken zijn talig en precies op een manier die latere generaties schrijvers niet meer benaderen.

Dus blijft het zelfs een genot een minder gelukte reportage van Bellow te lezen — want, niet alles in deze bundel is inhoudelijk even rijp. Het boek bevat zowel journalistiek werk als enkele lezingen, die bovendien kunnen dateren van 1948 tot 1994.

Aan de Nederlandse versie hield ik indertijd het idee over dat de twee interviews die Bellow afnam aan zichzelf achterin het boek het interessantst waren. Bij het lezen van deze Engelstalige editie bleken dat misschien wel de minst interessante stukken te zijn.

Veel liever waren me de teksten waarin Bellow zijdelings over zijn persoonlijke ervaringen schreef. Waaraan niet het idee kleefde dat ik maakwerk aan het lezen was. Zoals zijn verhaal over zijn ontwaken als romanschrijver, tijdens een verblijf in Parijs. Wat dan bijvoorbeeld besluit met wat iets gewijzigd het credo van een goede criticus zou kunnen zijn:

The degree to which you challenge your own beliefs and expose them to destruction is a test of your worth as a novelist.

[46]

Saul Bellow, It All Adds Up
From the Dim Past to the Uncertain Future
A Nonfiction Collection
327 pagina’s
Penguin Books 1995, oorspronkelijk 1994

[x]opgenomen in het dossier: Nobelprijswinnaars