Drought ~ J.G. Ballard

► door: A.IJ. van den Berg

J.G. Ballard schreef in de jaren zestig een viertal boeken die nu milieudystopieën genoemd zouden worden. Of anders wel eco-thriller, of welke term de marketing tegenwoordig verder ook maar verzonnen heeft. Toentertijd heette al dat werk gewoon Science Fiction; of beter SF, en was dat etiket voor velen reden die boeken maar niet te lezen.

In Ballard’s boek The Wind from Nowhere [1961] waait het ineens telkens heel hard. In The Crystal World [1966] kristalliseert de jungle, met alle leven daarin. In The Drowned World [1962] kampt men met een te veel aan water. Maar in The Drought [1965], elders uitgegeven als The Burning World, raakt het water juist op.

Het lijkt haast een simpele formule. Verzin een milieuramp, en laat wat mensen tegen de gevolgen vechten. Maak daarbij enkele van deze personages herkenbaar of sympathiek.

En toch is deze reeks, van wat ik me ervan herinner — al bevestigde dit boek bij herlezing mijn oordeel — niet per se makkelijk geschreven genrefictie. Zo komt Ballard met een nog redelijk aannemelijke verklaring voor het watertekort overal. Chemisch afval dat door de rivieren naar zee is gevoerd, legt daar een vlies op de waterspiegel dat de verdamping belemmert, zodat de normale regenkringloop hapert, en plots voor een tijd ophoudt.

Wel bladdert natuurlijk vrijwel meteen alle beschaving af door de ramp — wat is SF daar toch altijd akelig voorspelbaar en saai in — en trekt iedereen naar zee; om daar moeizaam drinkwater uit zout water te maken.

Ik vond dit daarom meer een knap bedacht boek, met aannemelijke beschrijvingen, dan een tekst om in te verdwijnen. Een probleem bij SF is voor mij tegenwoordig toch dat ik die alleen aanvaard als die parallellen toont met iets dat echt een probleem is in de werkelijke wereld, of helemaal toekomstfantasie wordt.

En gezien de plannen die een paar jaar terug uitlekten van de VS om het leger in te zetten, en desnoods oorlog te voeren om waterbronnen te veroveren bij gebleken schaarste, heeft de werkelijkheid Ballard’s fantasie dus al geruime tijd geleden ingehaald.

Maar ik las door, om te weten hoe een boek als dit, met zo veel ellende, zou aflopen. Terwijl me toch duidelijk zou moeten zijn hoe een boek met zo veel droogte zou eindigen. Daar zijn maar twee mogelijkheden voor. Of alles verdort totaal, of er komt een einde aan de droogte.