Wereld deugt niet ~ Arthur Schopenhauer

► door: A.IJ. van den Berg

Twee brievenbundels stelde Angelika Hübscher samen, uit de correspondentie van Arthur Schopenhauer. Ein Lebensbild in Briefen was de eerste, en dat boek is vertaald naar dit deeltje privé-domein. Al geeft het colofon merkwaardig genoeg de oorspronkelijke titel niet weer.

Philosophie in Briefen was de tweede brievenbundel, en die ontbreekt dan weer in vertaling. Wat toch weer een merkwaardig beeld geeft van de ideeën van de Nederlandse uitgever de Arbeiderspers.

Boeken uitbrengen okay, maar die moeten wel een beetje gezellig blijven.

Dus las ik een voorbeeldig Deutschgründlich samengesteld boek. En bleef er toch de kater liever dat deel met die andere brieven te hebben gelezen.

Angelika Hübscher presenteerde de correspondentie niet chronologisch, maar op onderwerp; dat ook telkens heel goed werd ingeleid. Dit had als nadeel dat de lezer na een reeks prettig rijpe brieven te hebben gelezen toch ook weer groen materiaal tegenkwam. Maar die aanpak had als voordeel dat minder interessante onderwerpen wat sneller dan normaal door te nemen waren. Het schrijven aan de familieleden, of aan jeugdvrienden was bijvoorbeeld niet zo heel interessant.

Aardigste brieven waren wat mij betreft die waarin enkele bekende verhalen uit de Schopenhauer-biografie eens objectief te bekijken waren.

Zo correspondeerde hij als jonge man met Goethe, over diens kleurenleer. Beide schrijvers waren buitengemeen trots over hun inspanningen op dit gebied — die overigens hoogstens curiosa in de wetenschapsgeschiedenis zijn. Goethe bleef in zijn antwoorden evenwel opvallend onverschillig over Schopenhauer’s enthousiasme over zijn vondsten.

Goed in dit boek is dat er niet alleen brieven van éen kant in zijn opgenomen, maar soms de briefwisseling wordt getoond.

Dan was er natuurlijk nog die episode in Berlijn, waar Schopenhauer filosofie ging doceren. En dit op de uren deed dat ook Hegel college gaf, zodat Schopenhauer nauwelijks publiek trok.

Maar uiteindelijk hield ik twee zaken aan deze bundel over, naast het verlangen dat andere brievenboek te willen lezen. Het was interessant om te lezen hoe Schopenhauer op zijn uiteindelijke succes reageerde. Dat die roem er kwam, sprak namelijk vanzelf. Al viel hem de traagheid waarmee dit gebeurde nogal tegen.

En in een brief aan Frederik Willem van Eeden heeft Schopenhauer het over zijn Nederlandse afkomst. Zijn vader sprak het Hollands ook nog heel aardig, maar hijzelf al niet meer. Schopenhauer meende ook dat zijn achternaam in Nederland wel vaker zou voorkomen dan onder de Duitsers; waar die zo uniek was.1