Leeuwerik ~ Ton Lemaire

► door: A.IJ. van den Berg

Eén van de boeken op het lijstje met alles wat ik nodig moet herlezen, is van Ton Lemaire. Dit heet Over de waarde van kulturen; een inleiding in de kultuurfilosofie. En waarschijnlijk omdat er ooit tentamen over moest worden afgelegd, ben ik er alles van vergeten.

Van wat Lemaire uitbracht sinds dat magnum opus uit 1976 is me evenmin veel bijgebleven. Ik herinner me vaag zaken als paddestoelen, indianen, en iets over wandelen. Teksten die misschien natuurkennis brachten, maar waar ook telkens een zweem van magisch denken om leek te hangen. Al is dit een strikt subjectieve en waarschijnlijk vertekende herinnering.

Dus werd het boek De leeuwerik eens bekeken. Een uitgave die vervolgens meer een voorstudie bleek te zijn dan een losstaande titel. Lemaire zou enkele jaren later Op vleugels van de ziel; vogels in voorstelling en verbeelding uitgeven. En dit hele boek is daarin opgenomen.

De veldleeuwerik is een aardig vogeltje, zo leert Lemaire dan. Het zingt heel fraai, en doet dit bovendien op spectaculaire wijze. In de vlucht. Terwijl het beestje zich verticaal omhoog of omlaag beweegt.

Door die zang is het vogeltje in talrijke gedichten vereeuwigd; onder meer omdat het diertje zo leuk als metafoor kon dienen om de schoonheid van de ochtendstond te benadrukken. En Lemaire citeert vervolgens nogal wat van deze gedichten. Waaruit dan blijkt dat vooral de Britten altijd nogal gecharmeerd zijn geweest van de lark, of skylark.

In Frankrijk was leeuwerikenpastei lang een gewaardeerde lekkernij, schrijft Lemaire ook nog ergens terloops. Waarbij ik een recept wel had gewaardeerd. Want, hoeveel van die prutsvogeltjes moesten er in een pastei, en wat werd er gebruikt aan vulling om body aan het maal mee te geven?

Maar Lemaire vond het interessanter om gedichten te blijven citeren.