Lotgevallen van de brave soldaat Švejk | deel 3 ~ Jaroslav Hašek

Mijn uitgave in éen band is behoorlijk dik, en niet heel handzaam. Maar De lotgevallen van de brave soldaat Švejk in de wereldoorlog horen in éen boek. Dat de tekst ooit werd opgedeeld in vier delen lijkt eerder een overblijfsel te zijn uit de publicatiegeschiedenis dan iets anders. Die indeling is zelfs willekeurig te noemen.

Nu goed, deel drie eindigt vrij plotseling met een rare plotwending. Als Švejk even voor de grap een Russische soldatenjas past, en prompt gevangen wordt genomen door de eigen troepen. Hašek jast het hele gegeven er slechts in een halve pagina door.

Maar zulke onverwachte plotwendingen waren er wel meer. En die deden telkens niet meer dan het eigenlijke verhaal ophouden, alles even af te leiden van de hoofdlijn, om daar dan even later gewoon weer terug te keren. Zonder dat iemand ook maar ergens iets van geleerd heeft.

Want, in éen aspect wordt De lotgevallen van de brave soldaat Švejk nooit een echte roman. Geen van de personages ontwikkelt zich ook maar een millimeter in het verhaal. Vooral die Švejk niet, die alles altijd al geweten heeft, en overal even begripvol op reageert.

Veranderingen in de loop van het verhaal komen vooral doordat de auteur telkens nieuwe personages introduceert, en andere stilzwijgend afvoert. Zo speelt een sterk keizergezinde officier ineens een rol in deel drie — de luitenant Dub, die in het dagelijks leven leraar op een gymnasium is, en de macht hem toegedeeld niet goed kan hanteren.

Maar het is daardoor slechts alsof Hašek vond dat hij het leger en zijn officieren nog niet als stupide genoeg had afgeschilderd.

[wordt vervolgd]