Bad Bohemian ~ Cecil Parrott
Deze biografie over Jaroslav Hašek [1883 – 1923] is een schrijversbiografie als ik ze graag zie. En zoals er veel te weinig worden uitgegeven. Over het onderwerp van studie blijkt namelijk nauwelijks iets bekend te zijn. Bovendien heeft Hašek zich nooit over zijn innerlijke roerselen uitgelaten in zijn werk. Dus moest de biograaf zelf aan het werk.
En wat Cecil Parrott wist op te diepen voor The Bad Bohemian is alleen al intrigerend door de tijd waarin Hašek leefde.
Eerst hoorde Tsjecho-Slowakije nog tot het keizerrijk Oostenrijk-Hongarije. Daarop loeide een wereldoorlog aan, en brak even later bij de buren in Rusland een revolutie uit. Nadien bleek het keizerrijk in brokken uiteen te zijn gevallen, en werd Tsjecho-Slowakije een onafhankelijke democratie waarin de Tsjechen niet langer gediscrimineerd werden, en de censuur op publicaties aardig minder werd.
In deze woelige periode leefde een man die na vele mislukkingen eindelijk zijn stiel vond als schrijver van humoristische schetsen. Een anarchist die te veel dronk, doorgaans. Een man die bigamist was. Die tijdens de oorlog vrijwel meteen naar de Russen overliep — dat Slavische broedervolk — en te Kiev even propagandachef werd voor het communisme.
Hašek maakte in de tijd ook mee dat men in Praag vermoedde dat hij al dood was. Waarop de kranten in memoriams afdrukten zonder de gebruikelijke eerbied voor de gestorvene van het genre.
En dan is er nog dat boek. Waardoor Hašek nu nog altijd gelezen wordt, en ook zijn biografie ruim dertig jaar na de eerste uitgave nog weer herdrukt werd. De lotgevallen van de brave soldaat Švejk in de wereldoorlog¸zoals het uiteindelijk heten ging. Er zijn namelijk verschillende versies. Waarbij vooral de eerste nog zwaar was aangepast om de censuur.
Parrott leunt zwaar op Švejk, en hij probeert telkens parallellen te trekken tussen de avonturen van de brave soldaat en die van zijn schepper. Tegelijk moest de biograaf ook wel. Van wat Hašek voor de oorlog uitspookte, is vaak niet meer bekend dan wat de politie-archieven opleverden. Dat hij door slimmigheidjes in leven bleef, die door andere als pure oplichting zullen worden gezien, is niet anders dan zijn romanpersonage deed.
En goed, dan is niet altijd heel interessant om te lezen dat sommige personages uit De brave soldaat echt bestaan hebben — hoe knap het ook zijn mag wat de biograaf achterhaald heeft.
Misschien weegt ook nog tegen The Bad Bohemian dat Parrott nauwelijks moeite doet om te verklaren waarom de avonturen van Švejk ook buiten eigen land en eigen tijd zo veel weerklank vonden. Uiteindelijk dan. Want Tsjecho-Slowakije kwam als onafhankelijke democratie uit die Eerste Wereldoorlog, en zelfs in eigen land werd lang liever over de glorie gelezen van de gebeurtenissen.
Maar uitzonderlijk is alleen al, voor een schrijversbiografie, dat het voornaamste werk van een auteur er inhoudelijk beter door te begrijpen werd. Maakt mij dan niet uit dat Hašek een schim op de achtergrond blijft, overschaduwd door zijn eigen schepping.
RSS feeds