Lotgevallen van de brave soldaat Švejk | deel 4 ~ Jaroslav Hašek
Hašek ging dood toen hij nog niet eens halverwege deel vier was van De lotgevallen van de brave soldaat Švejk in de wereldoorlog. En gek genoeg is dat aan de tekst tot dan niet af te lezen. Die houdt ineens op, alsof de auteur er slechts even bij is weggelopen.
En dat maakt dit deel wel een prettige Unvollendete. Zelfs al kleeft door dat slot wel het idee aan het boek dat Jaroslav Hašek het als een feuilleton begonnen is, en nooit meer dan de productie van een week verder lijkt te hebben gedacht.
Vier delen lang deed de brave soldaat Švejk erover om aan het front te komen. Eenmaal daar kwam het nog altijd niet tot vechten. En dan houdt het boek op.
Deel drie besloot met de cliffhanger dat Švejk voor de lol even de jas past van een gedeserteerde Russische soldaat. Prompt wordt hij door de eigen troepen gevangen genomen, in de waan dat hij bij de vijand hoort. Standrechterlijke executie dreigt. Ook al omdat niemand onderzoekt hoe Švejk honderdvijftig kilometer achter de linies heeft kunnen doordringen in zijn vijandelijke uniform.
En zoals steeds in de boeken lijkt het of Hašek plots op zijn verhaallijn is uitgekeken, om dan alles met éen handeling weer goed te maken. Plots is Švejk weer uit het gevang, en zit hij weer tussen de bekenden van zijn bataljon.
Ondertussen draagt de brave soldaat Švejk wel een nieuw uniform, wat nog tot paniek leidt bij de administratie, omdat zijn oude uniform gevonden is, en het bataljon nu dus éen extra bezit. En daar zal de leiding vast reden in zien om een onderzoek in te stellen.
Want, dat is kern in alle boeken over Švejk. Hij functioneert in een omgeving waar alles op papier klopt, maar in werkelijkheid slechts heel weinig deugt. In deel 3 kwam het regiment van Švejk bijvoorbeeld twee dagen te vroeg nabij het front aan, en dat kon natuurlijk niet. En in die chaos kunnen weinigen zo goed funtioneren als degenen die aan alles twijfelen.
Echte vijanden toevoegen aan dat verhaal had het ook niet sterker gemaakt. Misschien is de auteur zo bezien wel precies op tijd gestorven. Bovendien, hij liep zelf meteen over naar de Russische vijand, en was daarom berucht — had Hašek dezelfde keuze gemaakt voor Švejk, was die waarschijnlijk nooit een Tsjechische volksheld geworden. [Dat duurde toch al een tijd. De schlemiel Švejk was aanvankelijk veel minder populair dan de echte oorlogshelden, en de personages uit de romans die de strijd en ontberingen aan het front verheerlijkten].
RSS feeds