Te midden der kampioenen ~ Joris van den Bergh

► door: A.IJ. van den Berg

Heel moeilijk lijkt het me niet om te begrijpen waarom Te midden der kampioenen een klassiek Nederlands sportboek zou worden. Het is namelijk simpelweg een evangelie. Een epos is het, dat werd opgetekend door een bewonderaar, waarin de held nog menige zinnige uitspraak doet ook — en voor eeuwig een vraag blijft hoe veel de auteur zijn hoofdpersoon daarbij aan eigen ideeën in de mond heeft gelegd.

Ja! ik heb dit boek met genoegen geschreven en ik voeg daar aan toe, dat het niet toevallig is ontstaan.
Ik heb het willen schrijven. Ik heb hero-worship willen plegen, óók, omdat die in Holland zo vermaledijd is.
Ik heb voor mij gezien een Hollander, die op zijn gebied, een reusachtige reus was. Een topmensch. Deze topmensch was een landgenoot. Een product van mijn geboortegrond, een kerel van mijn kluiten, van mijn klei, van mijn zand, van mijn veen, geboren onder mijn lucht, in mijn atmosfeer.
Mijn kleine landje heeft prachtige menschen voortgebracht op elk gebied, formidabele figuren, wier grootheid ons de kop in de nek mag doen werpen. Geleerden, kunstenaars, ontginners, ontdekkers … groot als de grootsten, neen, groter nog. Hun betekenis is geboekstaafd. Ik heb, van en over hen, gelezen, vaak, neen, merendeels, zonder hun werkelijke grootheid te beseffen. Maar ik las en bewonderde hen, en het was mij een genot, een genot als Hollander van hen te lezen, omdat het grote Hollanders waren, over wie ik las.
Een van die biographen schreef in zijn werk, dat hij het zijn plicht achtte, den groten landgenoot aan zijn landgenoten te tonen. Welnu, ik heb het als een plicht beschouwd, dit boek over mijn landgenoot Pieter Daniël Moeskops te schrijven. […] [204]

Zes jaar lang was de Nederlandse wielrenner Piet Moeskops vrijwel onverslaanbaar op wat dan het koningsnummer in de sport is: de sprint op de baan. Wereldkampioen was hij in 1921, 1922, 1923, 1924, en 1926. Op alle typen banen. Binnen of buiten. Van hout of beton. Tegen alle soorten tegenstanders.

En als hij verloor was daar een duidelijke verklaring voor.

Die prestaties maken het interessant om Moeskops beter te leren kennen. Als mens. En om de vraag te stellen wat eventueel de geheimen waren achter zijn overmacht.

Sportjournalist Joris van den Bergh meende vooral dat Moeskops mentaal goed in elkaar stak. Die kon perfect het spelletje doorzien dat sprinters met elkaar speelden op de baan. En hij had de lichamelijke capaciteiten om altijd een adequaat antwoord klaar te hebben.

Van den Bergh zou nadien nog een andere klassiek sportboek schrijven. De mysterieuze krachten in de sport. Dat gaat over niets anders dan de psychologische forte van grote atleten — dat beetje extra wat een kampioen tot kampioen kan maken.

Moeskops was 1,87 en woog daar 100 kilo bij. In het buitenland was zijn bijnaam ‘de lange’.

Hoe hij trainde, leert dit boek niet echt. Er was meteen al die lichamelijke aanleg. En na slechts enkele ontmoetingen op de baan ontdekte Moskops zijn zit. Daarmee waren de fysieke eigenschappen van het mirakel voldoende verklaard.

Om Moeskops’ geestelijke weerbaarheid te illustreren gebruikte Van den Bergh vooral verhalen over de wedstrijden die hij reed. En daar zit nu nog de voornaamste aantrekkingskracht in van dit boek. Het biedt een prachtig tijdsbeeld. Van een sport bovendien die in de vergetelheid geraakt is. Ik zou niet weten wie de huidige wereldkampioen is op de sprint.

En goed, daartoe werd Moeskops dan tot god gemaakt. Die tegen ander goden moest strijden om zijn plaats op de Olympus. Tegenwoordig zouden hoogstens diep-Amerikaanse schrijvers dat nog zo durven doen. Voor de duur van dit boek werkte het. De betovering was daarna snel weg.

* de tekst van een editie uit 1942 staat online