Dagboek Parijs-Berlijn ~ Witold Gombrowicz
Het Dagboek Parijs-Berlijn is gewoon de tekst uit de jaren 1963 en 1964 zoals die in het integrale Dagboek staat van Witold Gombrowicz. Dat integrale dagboek las ik ook, in Engelse vertaling. En daarover dra meer. Toch heb ik daarnaast deze publicatie doorgenomen.
De eerste reden was niet om de hoofdtekst, maar om de aankleding eromheen. Zo heeft vertaler Paul Beers in deze uitgave een interview gepubliceerd dat hij in 1967 afnam aan Gombrowicz.
Verder zijn de voorwoorden opgenomen uit de Duitse en Franse edities van het losse dagboekje. Die Duitse uitgave verscheen het eerst. Waardoor Gombrowicz in de Franse editie kon reageren op de verbijsterde reactie in Duitsland dat hij, hun gast, kritiek had durven uiten op zijn verblijf aldaar.
Overigens had ik niet zo gespitst hoeven te zijn op deze extra informatie. Wat saillant is aan die voorwoorden komt later ook nog in het integrale dagboek terug.
Gombrowicz kwam in 1963 naar Europa op uitnodiging van de Ford Foundation. Daartoe zou hij Argentinië voor altijd verlaten — het land waar hij in 1939 strandde en door de geschiedenis werd ingehaald.
De Poolse Argentijn bleef tot zijn dood in 1969 in Europa wonen. Zijn romans en toneelstukken hadden ondertussen brede erkenning gekregen. Er zal daarmee eindelijk enig geld zijn binnengekomen.
Bovendien vond Gombrowicz in deze periode de liefde, van de veel jongere Rita, waarmee hij na enkele jaren ook trouwen zou.
Een tweede reden om Dagboek Parijs-Berlijn te lezen, was om Gombrowicz ook nog eens in het Nederlands onder ogen te krijgen. Een vraag was namelijk of ik hem dan anders las. Misschien vielen me andere zaken op dan bij het lezen van de Engelstalige Diary waarin ik al weken bezig ben. Engelse vertalingen schijnen nooit de beste te zijn.
En nee, dit was niet zo. Bovendien wantrouw ik ook de Nederlandstalige vertaling wat. Misschien ten onrechte. Maar Paul Beers baseerde zich voor zijn versie op de Franse en Duitse vertalingen, niet op de Poolse oertekst.
Geen van beide versies vermocht het overigens om me nu heel bijzonder te boeien. Ik was al ruim een maand in Gombrowicz dagboeken bezig, en die zijn in het begin heel wat inspirerender dan tijdens de latere jaren; als alles eigenlijk wel zo’n beetje gezegd is, en het grote herhalen begint.
Een lezer heeft het namelijk nogal wat makkelijk dan een auteur. Wat hem een half leven aan werk en ideeën kostte, is in heel korte tijd door te nemen. Waarbij dan een vraag wordt of de waargenomen sleet bij de lezer is ontstaan, of die de auteur moet worden verweten.
[ lees al mijn gedachten over Gombrowicz’ dagboeken hier ]
RSS feeds