God, geld en seks ~ Edmond en Jules de Goncourt

► door: A.IJ. van den Berg

Bloemlezen is vertekenen. Het sterkst valt dit op aan de poëziebloemlezingen die Gerrit Komrij samenstelde. Nogal vaak blijkt dat de dichters die daarin vertegenwoordigd zijn slechts een enkel goed gedicht hebben geschreven — dat dan prompt door Komrij werd opgenomen.

In de keuzes die De Arbeiderspers publiceerde uit het dagboek van de broeders Goncourt is de vertekening wat subtieler.

God, geld en seks — onderwerpen die nauw met elkaar verband hielden in de negentiende-eeuwse Franse salons — maakt nogal brallerige mannetjes van Edmond en Jules de Goncourt. Wat ze absoluut geweest zullen zijn. Zeker als ze met andere mannen onder elkaar waren, en de vette lach het vaste wisselgeld zal zijn geweest in de conversatie.

Alleen waren ze niet alleen dat.

Goed aan deze bloemlezing door Edu Borger is wel de keuze om telkens de meest treffende formuleringen te geven die het integrale dagboek biedt. Soms bestaan die uit niet meer dan enkel een zin; losgeweekt uit een langer betoog. Er staan mede daarom nogal wat witregels op de bladzijden.

Want, ik heb gemerkt het integrale dagboek toch ook zo te lezen. Veel van wat Edmond of Jules de Goncourt schreef, passeert zonder indruk achter te laten. Om dan soms plots gevolgd te worden door een formulering die wel tot beter lezen aanzet.

Dat Jules al jong stierf aan de gevolgen van syfilis blijkt trouwens niet uit dit dagboek.

Verwijzingen naar prostituees en maîtresses genoeg. Maar verder zit er toch ook een vreemde preutsheid in alle gepraat over seks, en de mogelijke gevolgen daarvan. Zo niet enige schijnheiligheid.

Dinsdag 5 februari
Huysmans vertelde over de verrassingen die Maupassant de mensen, vrouwen en mannen, die hij in vertrouwde sfeer ontving, gaarne mocht bereiden: hij schilderde op zijn navel een kut met uitgetekende haartjes en grote en kleine lippen of hij schilderde enorme sjankers op zijn geheel met vermiljoen bestreken lid: smerige handelsreizigersgrappen. [1888]

Vreemd is toch ook dat ik het verschil tussen de algemene bloemlezing uit het Dagboek, en deze thematische keuze vrij groot vond. God, geld en seks maakte geen tel nieuwsgierig naar meer, bijvoorbeeld. Daar waar ik dat eerdere deeltje privé-domein nu juist soms zo tergend weinig vond bieden per jaar.