Iets meer dan een seizoen ~ Stephan Sanders

Kan de zelfmoord van een vriend ook een schrijversgelukje zijn?

Cru gesteld is dat toch de voornaamste vraag die bij mij rees na het lezen van Iets meer dan een seizoen, van mediapersoonlijkheid Stephan Sanders.

Sanders kreeg een schijversbeurs van de gemeente Almere, en ter plaatse een riante flat, om eens iets over deze nieuwe stad in de polder te schrijven.

Iets positief liefst, om bestaande vooroordelen te ontkrachten. Maar Almere wilde vanzelfsprekend niets opdringen.

De stad heeft alleen een behoorlijk fundamenteel probleem. Waar de steden elders, op het oude land, in de loop van lange tijd ontstaan zijn — doordat mensen er wilden wonen — is Almere op de tekentafel bedacht, hoogstens enkele decennia terug. Zonder dat er daarbij veel van dat aanwezig is waarom men er van elders naartoe zou willen trekken.

Voornaamste aantrekkingskracht van Almere lijkt me dat er betaalbare huizen staan; waar dat in het redelijk nabijgelegen Amsterdam en Utrecht al heel lang niet meer zo is. Belangrijkste voorziening van Almere is dan ook de infrastructuur aan snelwegen en rails die de stad met nabije grote steden verbindt.

En Stephan Sanders lukte het niet om mij van deze vooroordelen te verlossen. Deze uitgave, die betaald werd door Almere, heeft de stad hoogstens zijdelings weleens als een decor. Mede daardoor, wellicht, kan ik me bijna niet voorstellen dat Sanders er zonder die ene dode nog iets interessants over had kunnen schrijven.

Wat hij nu deed met dit boek, is om een gestorven vriend te eren. Anil Ramdas. Die, geboren in 1958, in 2012 op zijn verjaardag zelfmoord pleegde.

En die anders naar een stad als Almere zou hebben gekeken dan hem. Want Ramdas kwam uit Suriname. Waar de zaken anders gaan. Waar er zo veel wanorde was, en is, dat iemand er makkelijk lyrisch worden kan over hoe goed alles geregeld is elders. Wat dan nut heeft in een vriendschap met iemand die zo veel in Nederland als vanzelfsprekend beschouwt, en daardoor domweg niet waarneemt.

Ramdas en Sanders waren niet alleen vrienden. Ze kwamen ook tegelijkertijd op in de Nederlandse media; en gingen zelfs samenwerken daar bij. Daardoor gaan deze memoires over meer dan persoonlijke zaken alleen. Er is het element dat jonge jongens nog kunnen menen de wereld te zullen veroveren. En dat er vervolgens praktische bezwaren zijn.

Speelde er ook nog een persoonlijke verwijdering uiteindelijk. De vanzelfsprekendheid in de vriendschap verdween.

Bovendien roepen deze herinneringen de wezenlijke vraag op óf we iemand ooit kunnen kennen, hoe dicht hij of zij ook bij ons lijkt te hebben gestaan.

En tegelijkertijd is Iets meer dan een seizoen een opvallend klein boek. Toen het net uit was, hoorde ik Sanders erover praten in een radio-interview [mp3]. En deze uitgave voegde aan dat gesprek geheel niets toe. Op wat details na over Almere dan; de stad die ik nog altijd allereerst zie als de wensdroom van beleidsmakers dat maakbaarheid bestaat. Dat radio-interview had een directheid die ik miste in het boek.