Badal ~ Anil Ramdas
Als een roman eindigt met een diep ongelukkige hoofdpersoon die dronken de zee in waadt, is dat éen ding. In fictie mag alles. Te stellen is misschien zelfs wel dat een literair werk nóoit een happy ending heeft.
Toch, als de biografie van de hoofdpersoon nogal lijkt op die van de auteur, en deze in het jaar na de publicatie van zijn debuutroman een einde aan zijn leven maakte, dan krijgt zo’n boek daarmee als vanzelf een andere lading. Dan kan er ook een neiging ontstaan om de teleurstellingen en onvrede van het boekpersonage op de auteur te projecteren.
En Ramdas kende uiteindelijk geen mededogen met zijn hoofdpersoon, die zo veel van zijn eigen geschiedenis gemeen heeft. Zelfs al worden de prestaties van dat personage wel met trotse ijdelheid uitgeserveerd.
Er helemaal aan ontkomen om de biografie van Anil Ramdas [1958 — 2012] naast die van het boekpersonage Harry Badal te leggen, kan ik trouwens niet. Simpelweg omdat me al ruim voor dit boek iets aan Ramdas’ werk was opgevallen, waar het romanpersonage ook wel degelijk mee worstelt. Ik was namelijk al even opgehouden om zijn essays te lezen; terwijl dit ooit anders was geweest. Anil Ramdas was namelijk een hol resonerend meningenmachientje geworden, zoals er zo veel zijn in de kranten en tijdschriften, daar waar hij toch eerder wel een interessant eigen geluid had gebracht.
Badal speelt deels in 2010, als de principeloze Mark Rutte van de VVD net in Nederland een regeringscoalitie heeft gevormd met de schijnheilige machtswellustelingen van het CDA, en met de extreemrechtse populist Geert Wilders — waarbij de laatste wel de macht wou, en toch niet met zijn partij in het kabinet plaatsnam, om geen rechtstreekse verantwoording te hoeven dragen.
‘White trash’ is dan aan de macht gekomen, hier, voor de Hindoestaan Badal. Onverdraagzaamheid en intolerantie zijn daarmee genormaliseerd. En de voornaamste reden waarom deze roman me nog wel even bij zal blijven, is de spanning die mede door dit gegeven ontstaat in het verhaal.
Badal was, net als Anil Ramdas, in het begin van beider carrières de intelligente stem van elders. Een alom geaccepteerde en gerespecteerde migrant. Die het land anders kon waarnemen dan de eigen inwoners, juist omdat hij ergens anders was opgegroeid; in Suriname. De schok dat het hier anders toeging dan in de tropen begon voor hem ook al op vliegveld Schiphol, waar de tegels van de vloer er netter en gelijkmatiger bij lagen dan hij ooit eerder had gezien.
Tegelijk baatten al die doorwrochte teksten geen tel, omdat zowel Badal als Ramdas deze in media publiceerden voor brave en weldenkende mensen. En wat heeft het schrijven voor nut, wanneer je daarmee enkel degenen bereikt die het toch al met je eens zijn; of die zich desnoods meteen verontschuldigen als jij je met reden gekwetst toont?
En wat is het nut van telkens weer hetzelfde betoog schrijven? In de wetenschap dat je dit ooit feller en daarmee misschien zelfs beter wist te verwoorden?
Ofwel, Badal is een rijk boek, waaraan me nu het eigenlijke verhaal over de teloorgang van de alcoholistische hoofdpersoon, en het stranden van diens huwelijk het minst interesseerde. Want dat was toch allereerst de vulling om de krenten. Waren trouwens ook de wrang sardonische schetsen over het werken voor de schrijvende en audiovisuele massamedia niet mis.
Nee, er zijn simpelweg nogal wat romans met een hoofdpersoon die zich, ondanks al zijn intelligentie, toch niet staande weet te houden in het leven. En juist omdat er zo veel van deze boeken bestaan, zeggen die mij het meeste niet meer. Zelfs het herlezen van Bellow’s Herzog, bijvoorbeeld, was mede om dit tot cliché geworden verhaal een teleurstelling.
Maar, zoals ik Badal las, had dit boek juist wel dat tikje meer, omdat de auteur terloops, en indirect, wel iets nieuws zei over de tijd en de omstandigheden waarin ik leef. En daarmee ook de vraag stelde wat er dan, op dit moment, van een weldenkend mens gevraagd wordt.
RSS feeds