Laatste man ~ Hans Goedkoop
Wie was opa? Het is een vraag die menig kleinkind zich ooit stellen zal. Alleen gebeurt dat vaak te laat, ruim na een overlijden. Want toen de gelegenheid er was om te praten, gebeurde dit niet. En misschien kan dat niet eens. Want lukt het dan om in de oude man die je zo na staat de jonge man te ontwaren die hij ook is geweest? Is in de ruïne nog te ontwaren hoe indrukwekkend alles er bijstond ooit?
Hans Goedkoop wilde meer weten over zijn grootvader van moeders kant. D.R.A. van Langen. Bij leven was deze man onder meer kolonel in het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger [KNIL].
Toen Ons Indië verloren ging, repatrieerde Van Langen naar Den Haag. En daarop stokte diens carrière. Adviseur werd hij hier, van de brandweer. Rapporten schreef hij, die door anderen achteloos in de la konden worden gelegd. In plaats van dat hij nog steeds degene was die de beslissingen nam, mede op basis van wat anderen zeiden.
Toch had Van Langen direct na terugkeer nog een hoge militaire onderscheiding gekregen. De Bronzen Leeuw.
En Hans Goedkoop trekt de conclusie dan niet, maar ik ben wat cynischer dan hij, en denk: lintjes en dergelijke eretekens kosten een overheid nu eenmaal niets. Een ridderorde kan ook ‘een fluim op de borst’ zijn.
De laatste man laat het onderzoek zien dat Hans Goedkoop verrichtte naar waarom zijn grootvader maatschappelijk werd afgedankt toen hij naar Nederland kwam. En daarbij had hij nog het geluk dat veel over deze man in de rijksarchieven terug te vinden is.
Boeiendst aan dit boekje was voor mij overigens niet eens dat portret. Veel interessanter was hoe de schrijver liet zien hoeveel taboes er bestaan, en bestonden, over de hele koloniale kwestie. De kans dat de overheid daar nog eens een wetenschappelijk documentatie- en onderzoekscentrum over opricht lijkt me nihil. De Nederlandse Staat zat namelijk te vaak fout, in onze ogen nu, in hoe de onafhankelijkheid van Indonesië werd afgewikkeld.
Om te beginnen al werd er twee jaar oorlog om gevoerd, die niet eens oorlog mochten heten.
Goedkoop dacht eerst dat zijn grootvader was afgedankt omdat deze had meegeholpen de beruchte coup-pleger Raymond Westerling te laten ontsnappen naar Singapore. Maar daar stak het probleem uiteindelijk niet. D.R.A. van Langen had namelijk nog iets veel ergers gedaan. Hij had zijn meerderen er op rustige toon op gewezen dat door het opheffen van het KNIL mensen getroffen werden. Mensen waarvoor in een onafhankelijk Indonesië geen plaats zou zijn; zelfs al kwamen zij uit de lokale bevolking daar.
En dus is De laatste man een monumentje. Niet alleen voor een fatsoenlijk man. Ook voor de waarheid, die zo vaak niet gezegd mag worden; want daar mochten eens kosten aan verbonden zijn. Goed dus dat dit boekje uitgebracht is, al werd het aanvankelijk niet voor publicatie geschreven.
RSS feeds