Broer ~ Esther Gerritsen

► door: A.IJ. van den Berg

Wie weleens een boek wil lezen, loopt het gevaar veelal voor hetzelfde soort boeken te kiezen dat eerder wel goed beviel. En daar wordt de wereld niet groter van. Eerder kleiner.

Mede daarom dwing ik mijzelf weleens uit mijn comfortzône. Bijvoorbeeld door het boekenweekgeschenk te lezen ieder jaar. Dat is vrijwel steeds een dun boek, doorgaans een novelle, bedoeld voor een groot publiek waartoe ik eigenlijk niet behoor. Dat Salman Rushdie ooit een dik geschenk mocht schrijven, was de uitzondering.

Het belangrijkste kenmerk van al die boekenweekgeschenken is namelijk dat de auteur de hele boekenweek blijmoedig de hort op gaat, en zich alom in boekwinkels vertoont, zodat de mensen leuk even aapje kunnen komen kijken.

Lang niet elke schrijver is geschikt voor zulk een circus.

Van Esther Gerritsen was het me tot nu toe nooit eerder gelukt een boek uit te krijgen. Ook nu viel voltooiing me zwaar, ondanks de geringe lengte van Broer, het boekenweekgeschenk van 2016.

En dat is dan niet omdat Gerritsen niet zou kunnen schrijven.

Het interesseert me domweg niet wat ze bedacht heeft — daar zit het grote euvel, zo lijkt me.

Broer biedt het verhaal van een vrouw die op een zeker moment haar vijf jaar oudere broer in huis neemt, terwijl ze tot dan geen hartelijke relatie hadden. De man heeft zijn gezondheid verwaarloosd, terwijl hij suiker heeft. Diens been moet worden afgezet. En dat gegeven grijpt zijn zus meer aan dan zij kan begrijpen.

Het kostte mij vier dagen om deze novelle door te nemen. Daar waar zo’n gering tal bladzijden normaal hoogstens iets van een half uur had hoeven te kosten.

En voor nu houd ik het er maar op dat dit boek me te ouderwets was. Ik las met Broer iets dat John O’Hara ook had kunnen schrijven voor de Tweede Wereldoorlog, bij wijze van spreken; alleen had die dat dan beter gedaan; door meer weg te laten.

Ouderwets kan vanzelfsprekend ook een kwaliteit zijn. Alleen zie ik daar dan toch allereerst in dat de schrijver bewust negeert dat het publiek zo veel ingewikkelder verhalen aan kan — omdat zelfs de TV-soaps daar ons in opvoeden.

Mij zijn boeken met een iets grotere ambitie dus liever. Ik wil als lezer graag ook wat te doen hebben. Nadenken bijvoorbeeld.