Wapshot Scandal ~ John Cheever

► door: A.IJ. van den Berg

Alles had ik van John Cheever gelezen, tot en met de brieven en het dagboek vol zelfverwijt aan toe. Op de eerste twee van zijn romans na. De boeken over leden van de familie Wapshot.

Het lukte me nooit om verder in The Wapshot Chronicle te komen dan de eerste paar hoofdstukken.

Omdat anderen de Wapshot-boeken wel waarderen, en ze zelfs heel grappig vinden, kwam er nog een reden bij om de ongelezen romans weer eens te proberen. Desnoods via een leesprojectje.

Ik begon daarbij in The Wapshot Scandal, het slotdeel van de twee — nog weer een keer The Wapshot Chronicle oppakken, lokte niet aan. Om daarmee een roman te lezen van iemand die het nog niet had afgeleerd dat hij allereerst een schrijver was van korte verhalen.

Vreemd boek was dit daarom.

Want weliswaar worden de wederwaardigheden gevolgd van drie leden van de familie Wapshot, onderlinge interactie tussen hen is er in het hele boek nauwelijks, op de allerlaatste hoofdstukken na dan. Van de broertjes Wapshot komt Moses Wapshot zelfs amper voor in de roman. Omstandigheden buiten hem om maken dat hij afglijdt in de totale onverschilligheid van een alcoholverslaving.

Interessantste verhaallijn vond ik die over broer Coverley Wapshot, omdat hij op een geheime basis woont, waar ze raketten testen. Mede omdat John Cheever in dat verhaal nog wat waanzin uit de Koude Oorlog kon inbrengen die niet meteen voor de hand lag; aldus een niet onaardige parodie op het McCarthyisme schetsend, met veel gedoe om ‘security clearances’.

Vroeg ik me na afloop van het boek wel af wat precies het schandaal zou zijn waar de titel van de roman naar verwijst.

Werd met de titel de neergang van het hele zo trotse geslacht Wapshot bedoeld?

Was het schandaal dat de rijke douairière nicht Honora nooit enige inkomstenbelasting had betaald, en dat ze daarop vluchtte in plaats haar zaakjes te regelen?

Honora’s verdwijning maakte ook dat het trustfonds dat ze had ingesteld voor de beide broers niets meer uitkeerde; voor Moses al éen reden om zich tot de alcohol te wenden. Daarnaast vond zijn vrouw Melissa de passie in haar leven terug met een minderjarige bezorger van de supermarkt. Wat daarmee ook een probleem opleverde voor een echtgenoot.

Cheever nam nogal wat ruimte om Melissa’s liefdesleven te beschrijven, en helaas interesseerde mij dat gegeven in het geheel niet.

Ik vond misschien daardoor de hele roman wat raar onevenwichtig. Tempo volop, wat dan nog wel scheelde bij het lezen. En ook was er wel een scène hier en daar die me plezier gaf.

Over Cheever’s taal viel verder al evenmin te klagen.

Alleen had ik de hele tijd het idee dat de schrijver het zelf ook altijd niet zo goed had geweten. En dat Cheever daarom nogal eens opteerde voor het knaleffect ineens om even een onverwacht wending aan de lopende geschiedenis te geven. Zoals Raymond Chandler ooit als schrijfadvies gaf: als je vast zit met een verhaal, laat dan een vent met een getrokken revolver binnenkomen.

Merkwaardig aan Cheever’s vele knaleffecten was alleen dat geen ervan er toe deed voor de rest van het boek.

Dus is enerzijds best te begrijpen dat enthousiaste lezers, zoals Dave Eggers in het voorwoord van deze uitgave, John Cheever loven om de vindingsrijkheid telkens weer totaal nieuwe situaties te verzinnen voor zijn personages. Mijn probleem met deze roman bleef alleen dat de personages nooit echt ingevuld werden, waardoor hun lot me vrij onverschillig liet. De hand van de schrijver bleef me bovendien te duidelijk zichtbaar; juist door alle kunstgrepen in de verhaallijnen.

Al laat deze roman toch ook wel zien dat Cheever plezier moet hebben gehad in het verzinnen wat een personage nu weer voor een onmogelijk probleem op te lossen had.