Kleine encyclopedie van misvattingen ~ Hans Van Maanen

► door: A.IJ. van den Berg

Op van Maanen’s website zag ik dat er inmiddels een uitgebreidere versie van dit boek op de markt is. Die heet logischerwijs Encyclopedie van misvattingen, en eigenlijk lijkt me dat de verkeerde titel. Iets een encyclopedie noemen, betekent volledigheid beloven. Dat is onmogelijk, dunkt mij. Van een ‘kleine encyclopedie’ is tenminste duidelijk dat daarin maar een greep uit alle ellende is gedaan.

Ik nam dit boekje even ter hand om te kijken hoe het ook alweer precies zat met Onan. Die masturbeerde namelijk niet, maar moest tegen zijn zin kindertjes verwekken bij de vrouw van zijn overleden broer. En de daad geschiedde daarbij ook wel, maar zijn zaad werd op de aarde uitgestort.

Zo goed is mijn bijbelkennis niet dat ik die details allemaal paraat heb.

Probleem van de Kleine encyclopedie van misvattingen is hoogstens dat ik het lemma na Onan dan ook lees, en eveneens wat daar op volgt. Binnen een paar minuten valt dan het besluit alles nog maar weer eens door te nemen.

Gelukkig heb ik in de loop der jaren toch wel veel onthouden.

Boeken als deze vind ik prachtig. Zij laten zien hoeveel onzin er in omloop is, en hoe beschamend veel informatie ook ik ter goeder trouw heb aangenomen, zonder ooit te controleren of die klopte.

Enigszins jammer is wel dat Van Maanen zich tot vrij onschuldige misvattingen beperkt. Een in intentie vergelijkbaar werk als The Skeptic’s dictionary gaat bijvoorbeeld stevig tegen de kwakzalverij en het geloof in het paranormale in. Die bijna principiële keuze maakt Van Maanen niet, terwijl hij in zijn verdere werk toch regelmatig stevige uitspraken doet over dubieuze wetenschap.

Hans van Maanen, Kleine encyclopedie van misvattingen
176 pagina’s
Uitgeverij Boom, 1989


[x]