Dromenland ~ Ileen Montijn

De columns in deze bundel verschenen eerder in NRC-Handelsblad. Dat was me opgevallen, want ik herinnerde me sommige al eens gelezen te hebben. Toch was het goed ze verzameld te zien; ze winnen bij bundeling. Al speelde bij mijn waardering misschien mee pas nog twee monografieën van Ileen Montijn te hebben gelezen. Als ze in dit boek vertelt over wat haar fascineert, is dat vaak ook te relateren aan wat ik net las.

Zo bekent Montijn geboeid te zijn door sociale verschillen, en wat die verschillen dan zijn, of waren. Welke vragen daarbij kunnen spelen wordt soms al in de titels van de column duidelijk. ‘Is cremeren burgerlijk?’ staat er dan. En het mooiste voor de lezer is het natuurlijk als er op zo’n vraag geen eenduidig antwoord bestaat, en Montijn moet toelichten waarom niet.

Er verandert vaak veel, maar soms ook helemaal niets.

Heel prettig vind ik hoe Montijn het verleden dichtbij weet te halen door een terloops detail. Zoals de opmerking hoezeer iedereen tegenwoordig zich heeft overgeleverd aan de grillen van de mode-industrie. Een armzalig gevolg van de welvaart is dat alleen kleren in de kleuren van het moment te krijgen zijn. Terwijl warenhuizen een eeuw geleden in de eerste plaats nog stoffenwinkels waren, en iedereen wel een beetje kijk op stoffen moest hebben ook.

Ook is daar haar constatering dat het wreed onverdoofde thuisbevallen alleen in Nederland nog populair is, als een residu uit oudere tijden. Toen ziekenhuizen nog besmettingshaarden waren waar patiënten vaker stierven dan beter werden, en de rijken daarom thuis werden verpleegd.

Van de week las ik nog het propagandistische argument van de kraamindustrie in de krant dat baby’s na een thuisbevalling minder allergieën zouden ontwikkelen. Omdat ze dan meteen aan de bacteriewereld in zo’n slaapkamer worden blootgesteld, in plaats van een dag later, na een nachtje in het inmiddels zo steriel geworden ziekenhuis.

Het is misschien wel de taak van een historicus om te laten zien waarom gewoonten zijn zoals ze zijn. Opdat het publiek leert te begrijpen waar het vragen bij kan stellen.

Houd de leugen maar lang genoeg vol en vanzelf wordt die cultuur, heb ik hier vaker betoogd.

Montijn is er heel goed in om te laten zien hoe gewoonten zijn ontstaan.