Naar buiten! ~ Ileen Montijn

► door: A.IJ. van den Berg

Weten wilde ik waarom zo veel mensen ’s zomers ineens in een tent of caravan kruipen. Wanneer deze waan is ontstaan, en of daar ooit duidelijke redenen voor hebben bestaan.

En weten wil ik dit nog steeds, want de monografie Naar buiten! van Ileen Montijn gaat over iets heel anders. Zij gaat nu juist in op een net wat andere trend. Ooit is namelijk het idee ontstaan dat het leuk zou zijn om permanent buiten de stad te gaan wonen.

Verantwoordelijk daarvoor is een mechanisme dat nog altijd bestaat.

Mensen trekken naar de stad om daar geld te verdienen, zo niet carrière te maken. Zelfs in deze digitale tijden blijft het nodig om anderen daarbij ook echt te ontmoeten.

Maar wordt er eenmaal kapitaal gemaakt, dan heeft het leven in zo’n stad toch ook wel nadelen. Druk is het er. En vies. Niemand heeft er een aardige tuin bovendien.

En dus beschrijft Montijn een hele reeks ontwikkelingen in haar boek, die vooral begin twintigste eeuw plaatsvonden; al lag de start soms al eeuwen eerder. Over de rijken gaat het die vanouds gewoon ergens een buiten kochten, tot de komst van volkstuintjes voor de rest van ons aan de randen van de steden. En werden voor de wat minder gegoede lieden uiteindelijk tuinsteden gebouwd, elders kregen kapitaalkrachtigen hele villaparken ter beschikking op de heide.

Werd dus ook duidelijk hoe enkele kakdorpen in Nederland hun huidige karakter hebben gekregen.

Kwam daar veel later opnieuw een drang bij velen in de steden bij om buiten in een boerderette te willen wonen.

Een nadruk ligt in dit boek op architectuur. En wat ik in elk geval uit Naar buiten! meeneem is hoe in Nederland de welstandcommissies zijn ontstaan, in de jaren dertig. Want, er werd naar de mening van velen te fout gebouwd door degenen die iets buiten lieten neerzetten. Er zaten dan te veel nutteloze ornamenten aan zo’n huis, zoals, och arm, zelfs torentjes. Dit gaf vanzelfsprekend geen pas.

Bleef ik wel met het idee zitten dat er meer te zeggen zou zijn geweest over die drang de stad uit te willen. Maar een boek is nu eenmaal slecht te beoordelen op wat er niet in staat.